H.M Kongens tale ved åpningen av det niende Sameting

H.M. Gånågisá hålla avtsát Sámedikke rahpamis gålgådismáno 20. biejve 2021.

 Mån sávav Sámediggáj buorisboahtemav åskåldis bargguj ja sávadav dat sjaddá ávkken sáme álmmugij ja mijá ájtteklánndaj.

Nav gåktu værált ietján de la aj Vuodna vásedam ájgev stuorra iehpevissesvuodajn.

Korona-pandemijja le vájkkudam mijá árggabæjvváj ja gártjedam mijá iellemav. Danen la uddni sierra ávvo gå bessap tjåhkanit tjalmostahtátjit avtsát Sámedikke rahpamav.

Sámijda le rijkarájá ma ælla læhkám rahpusa dahkam gássjelin bessat tjåhkanit aktan bargatjit ássjij gånnå li aktisasj berustime.   

Moaddásijn li aj lahka berraha ja rádna gej ehpit la bessam æjvvalit.

Vuorbbe gå lip máhttsamin ruoptus ieme ájgijda ja dilijda.  

***

Vuojnnep álu ådå merkajt ma vuosedi dálkádahka le rievddamin.

Dálkádakrievddama vájkkudahtti arktalasj guovlojt ja álggoálmmugijt sierraláhkáj garrasit.  

Sáme gudi barggi luonndujtjanádum æládusáj, vásedi máhtukvuoda li rievddamin.

Dálvve ja gidá 2020 vuosedij boatsojæládus lej sierraláhkáj rasjes dilen, gå lij njáhtso, tjoasskem ja ållo muohta ja jiegŋa.

Ællosámijn lidjin garra ratjástime sujttit ja gádjot ietjasa boahttsujt.

***

Moattes sámijs li diededam ja giehttum tjerdalasj nálsodimij birra ja psykalasj ja fysalasj vahágahttemij birra.

Bajedit dakkár subttsasijt gájbbet jálosvuodav ja nanosvuodav. Máhttep ájádallat man låssåt le dakkárijda.

Jur danen galggap vuollegisát ja vieledusájn duosstot dajt gudi giehttu, ja aj dajt gudi e sidá giehttot.  

Divnajn le gájbbádus oadtjot virgálasj viehkkev harmmis ja gássjelis iellemdilen.   

***

Statistihkka vuoset måråstime gåvåv sebrudakåvddånimes sáme suohkanijn: Ulmusjlåhko binnu, ja moattes nuorajs e máhtsa ruoptus sijddabájkijda maŋŋel gå åhpadusájn li gærggam.  

Dábálasj sáme æládusá li ájnas giella- ja kulturguodde ja dajn le guovdásj sadje sáme sebrudagájn.

Sæmmi båttå le dárbbo guhkebuj ájádallat. Stuoráp valljudahka barggosajijs vaddá stuoráp árvvoháhkuhimev, sjuggelisvuodav ja doajmmelisvuodav.

Máhto ja åtsådime baktu biejaduvvá vuodo ådå bargojda.

Sáme allaskåvllå, UiT Vuona arktalasj universitiehtta ja Nuortta universitiehtta fálli gájka åhpadusáv mij le guoskavasj sáme sebrudahkaj boahtte ájggáj.

Sámedigge háldat vájkkudimnævojt ma vaddi buorre båhtusijt sáme bájkálasj sebrudagájda.

Aktisattjat ietjá dåjmadiddjij sihtá Sámedigge åvddålijguovlluj åvddånahttet nanos bájkálasj sebrudagájt ja måvtåstuhttet nuorra sáme álgadiddjijt jåhtuj oattjotjit ietjasa niegojt ja ásadittjat ådå barggosajijt. 

***

Moatten bájken ratjáduvvá sávret sámegielajt nannit.  

Ratjástime majt rahtjalis ulmutja dahki ja bargov majt Sámedigge, suohkana ja stáhta oajválattja dahki bukti båhtusijt.

Moatten bájken vuojnnet le giella nannusabbon sjaddam gå åvddåla, ja álmmukrievte suodjalibme julevsáme ja oarjjelijsáme hárráj le nanniduvvam.

Barggo nannit sámegielajt ij la huoman ållidum. Digitála ájggegávdan le ådå hásstalusá ja aj máhttelisvuoda sámegielaj hárráj.

***

Stáhta oajválattjaj ájggomusá sámepolitihka hárráj le måttijt lågijt jagijt læhkám tjårggit sæmmi rievtesvuodajt sámijda degu mij le iehtjádijn vaj nahki bisodit ietjasa kultuvrav ja gielav.

Aktan sáme organisasjåvnåj, doajmmaoassálasstij ja birrasij le ájge birán tsieggidum institusjåvnå gænna li sierra åvdåsvásstádusá bærrájgåhtset sáme gielav, kultuvrav ja sebrudakiellemav.

Juohkkahasj ietjas suorgen dahká ratjástimev massta l stuorra árvvo.

***

Máná ja nuora li boahtteájgge gå la gatjálvis sámegielas, kultuvras ja sebrudakiellemis.

Nuorra sáme musihkkára ja dájddára ánssidi rámpov gå tjalmosti valljudagáv sáme kultuvran ja gielan.

Nasjåvnnån dárbahip gulldalit sijá subttsasijt, ja dan láhkáj oahpásmuvvat gåktu le sjaddat bajás nuorra sábmen uddni.

Sij li åvddågåvvån massta Sámedigge ja mij rijkkan máhttep liehket mihá.

***

Åvdåstiddjen válljidum sáme álmmugis, le Sámediggáj vattedum ájnas mandáhtta.  

Sámedikke bargguj boahtte nielje jahkáj li vuorddemusá. Stuorra dahkamusá ja bargo li ájrrasijda, dahkamusá ma galggi tjoavdeduvvat buoremusláhkáj sáme almmuga hárráj.

Mån sávav Jubmel buorissjivnnjet Sámedikke bargov ja sárnov avtsát Sámedikkev rabádum.