Muhtin bearrašat orrot dál Ruoŧa bealde ja muhtimat ges Norgga bealde. Máŋggas barget ain bohccuiguin.

Kulturmuitovázzin lei oassin golmma beaivásaš bargobájis maŋisbohttiiguin maid Sámediggi ja Romssa suohkan lágidedje. Duogáš lea ovttasbargošiehtadus ja sávaldat sihkkarastit maŋisbohttiid searvama ovddasguvlui ráfáidahtton ássansajiid hálddašeamis, geavaheamis ja gaskkusteamis. Dahkkui filbmadokumentašuvdna mii galgá geavahuvvot gaskkusteamis ja oahpahusas.

Maŋŋel go sámi ássan vákkis nogai, de leat goahtesajit jávkaduvvon. Dan stuora geasseorohagas badjin vákkis Dalheaimmas čorgejuvvui ja huksejuvvui turistahotealla seamma jagi go boazoguohtunkonvenšuvdna vuolláičállojuvvui 1919:s, ja bággojohtin álggii. Leat máŋga historjjálaš gova mat čájehit dán dološ geasseorohaga Dalheaimmas. Dás leat Sámediggi, Romssa suohkan ja maŋisboahttit válljen báikki gosa háliidit ođđasit cegget historjjálaččat dovddus goađi.

Bargobájis muitalii 84 jahkásaš Biete/Per-Nils Gunnare oasseváldiide goahtehuksema birra, ovdal go goahteprošeakta álgá. Biete lei njeallje jahkásaš go bearaš šattai heaitit johtimis vággái 1939:s. Son bođii ruovttoluotta vuosttaš geardde dán maŋŋil easka diibmá. Biete veahkehii Sámedikki gávnnahit makkár bearraša ássansadji lea leamaš dalle.