Cuoŋománus sáddii Dálkkádat- ja birasdepartemeanta čielggadeami NOU 2025: 3 Ny kulturmiljølov gulaskuddamii. Čielggadeamis árvaluvvo dálá kulturbiraslága sadjái mii bođii fápmui 1978:s, ođđa láhka mii buorebut fuolaha kulturbirrasiid máŋggabealatvuođa máhtu, gullevašvuođa, vásáhusaid ja ávkkástallama gáldun.

– Lea áigi oažžut ođđa lága mii buorebut suodjala ja oainnusmahttá sámi kulturbirrasiid, dadjá sámediggeráđi lahttu Runar Myrnes Balto (NSR).

Runar Myrnes Balto Ørjan Marakatt Bertelsen

Sámediggi lea dál sádden gulaskuddancealkámuša, ja galgá konsultašuvnnaide Dálkkádat- ja birasdepartemeanttain ovdal go loahpalaš árvalus hábmejuvvo. Sámediggi doarju máŋga árvalusa mat čielggadeamis bohtet ovdan, earret eará ahte Sámedikki rolla hálddašaneiseváldin čielggaduvvo ja viiddiduvvo, ja ahte Sámediggi oažžu mearridanválddi sámi olbmobázahusaid vurkkodeami ja atnima oktavuođas.

– Mii leat ilus go kulturbirasláhkalávdegotti eanetlohku lea ipmirdan ahte Sámedikkis ferte leat duohta váldi sámi kulturmuittuid olis, muhto mii oaivvildit ahte lágas ferte vel čielgaseappot boahtit ovdan ahte Sámediggi, sámiid álbmotválljen orgánan, dat loahpa loahpas mearrida. Min hálddašeami eai galgga stáhta eiseválddit dárkkistit, dadjá Myrnes Balto.

Sámediggeráđđi maiddái bivdá ahte universitehtamuseat fertejit sámi ásahussii sirdit eaiggátvuođa luovos kulturmuittuide, dalle go Sámediggi oaivvilda dan fágalaččat dohkálažžan.

– Gávdnojit dávvirat mat lunddolaččat gullet sámi museaide. De ii sáhte leat nu ahte universitehtamuseain lea vejolašvuohta doalahit dávviriid iežaset luhtte, dadjá Myrnes Balto.  

Doarju kvena kulturmuittuid suodjaleami nannema  

Láhkaárvalusas maiddái leat doaibmabijut nationála unnitlogu suodjaleami nannema várás.

– Lean ilus go lea árvaluvvon ahte kvena/norggasuopmelaš kulturbirrasiid suodjaleapmi nannejuvvo. Dat veahkeha buoridit kulturhistorjjálaš máhtu davvin oppalaččat. Automáhtalaš ráfáiduhttima hárrái, fertejit kvena/norggasuopmelaš organisašuvnnat leat mielde mearrideame goassá rájes automáhtalaččat ráfáiduhttin gusto, deattuha Balto.

Loahpas Sámediggi deattuha ahte lea dehálaš ođasmahttit ja nannet ovttasbarggu fylkkasuohkaniiguin ja museaiguin.

– Ođđa láhka dahká vejolažžan buorebut ovttasbargat kulturbirrasiid suodjaleami olis. Illudan konsulteret loahpalaš láhkaárvalusa birra, dadjá ráđđelahttu Runar Myrnes Balto.