Jus áiggot jienastit sámediggeválggain, de leat guokte eavttu mat goappašagat fertejit ollašuvvan (sámelága § 2-5):
- Don fertet leat čálihuvvon Sámedikki jienastuslohkui.
- Dus ferte leat jienastanvuoigatvuohta gielddastivrraválgii du biires.
Čáliheapmi Sámedikki jienastuslohkui
Jus galggat beassat jienastit, de fertet leat čálihuvvon Sámedikki jienastuslohkui, dát eaktu gusto beroškeahttá leat go norgga vai olgoriikka stáhtalahttu.
Go čálihat iežat jienastuslohkui, de fertet duođaštit ahte anát iežat sápmelažžan ja ahte dus lea juogo sámegiella ruovttugiellan dahje ahte dus lea leamaš váhnen, áhkku/áddjá dahje máttarváhnen geas lea dahje leamaš sámegiella ruovttugiellan, dahje ahte du váhnen lea dahje lea čužžon jienastuslogus.
Gáibádus čálihuvvat Sámedikki jienastuslohkui ferte leat joavdan Sámediggái ovdal geassemánu 30. b. válgajagis, vai don sáhtát jienastit válggain.
Jienastanvuoigatvuohta gielddastivraválgii
Jienastanvuoigatvuohta gielddastivraválgii muddejuvvo válgalága § 2-2 vuođul. Norgga stáhtalahtuide mearkkaša ahte sii geat leat deavdán 18 jagi, dahje devdet 18 jagi ovdal válgajagi loahpa, lea jienastanvuoigatvuohta, jus sii leat dahje leat leamaš Norgga ássin álbmotregistaris.
Olgoriikka stáhtalahtut
Lea jienastanvuoigatvuohta jus sii leat deavdán 18 jagi dahje devdet 18 jagi ovdal válgajagi loahpa ja leat juogo:
- leamaš álbmotregistaris Norgga ássin maŋimuš golbma jagi ovdal válgabeaivvi dahje
- leat eará davviriikka ássit ja leat registrerejuvvon álbmotregisttaris Norgga ássin maŋimušat geassemánu 30. b. válgajagi.
Dorvoohccit ja olbmot geat leat ožžon dorvvu
Dorvoohccit ja olbmot geat leat ožžon dorvvu sáhttet gáibidit čálihuvvot Sámedikki jienastuslohkui, ii gáibiduvvo ahte galgá leat vissis riikavulošvuohta čálihuvvot válgajienastuslohkui.
Jos galgá sáhttit jienastit, de ferte goittotge deavdit gáibádusa ahte galgá leat jienastanvuoigatvuohta gielddastivraválggain. Dat mearkkaša ahte jus ii leat davviriikkaid stáhtalahttu, de ferte leat álbmotregistaris registrerejuvvon Norgga riikaássin maŋimuš golbma jagi ovdal válgabeaivvi.
Álbmotregisttarlága § 4-1 vuođul lea váldonjuolggadussan ahte olmmoš rehkenastojuvvo Norgga ássin jus orru lobálaččat Norgga gielddas unnimusat guhtta mánu.
Oppalaččat jienasteami birra
Juohkehaččas lea vuoigatvuohta jienastit sámediggeválggas. Jienasteami ii galgga geahččaluvvot válgalanjas. Jos ii leat jienastanvuoigatvuohta, de ferte jienasteapmi hilgojuvvot loahpalaš lohkamis.
Mo sáhttá iskat lea go jienastanvuoigatvuohta
Buot gielddat main leat olbmot čálihuvvon Sámedikki jienastuslohkui, bidjet jienastuslogu almmolaš dárkkisteapmái, dát boahtá ovdan sámediggeválgga láhkaásahusas § 8. Jienastuslohku almmuhuvvo suoidnemánu gaskkamuttus válgajagi, ja doaibmá gitta válgabeaivvi rádjái. Jienastuslohku lea listu gos leat buohkat geain lea jienastanvuoigatvuohta gielddas. Gielda almmuha gos jienastuslohku sáhttá dárkkistuvvot, ja juohkehaš gii háliida sáhttá boahtit geahččat jienastuslogu. Jos don it gávnna iežat nama jienastuslogus, dahje don oaivvildat ahte jienastuslogus leat boasttuvuođat, de sáhtát dieđihit dan birra Sámediggái dáppe:
Dieđit boasttuvuođaid Sámedikki válgajienastuslogus