Dán jagi erenoamáš fáddá lea " Iešmearridanvuoigatvuohta ON julggaštusa eamiálbmogiid vuoigatvuođaid konteavsttas, ja mas eamiálbmotnuoraid jietna deattuhuvvo ".
ON eamiálbmogiid vuoigatvuođaid julggaštusa (2007) vuođđun leat dálá vuođđo olmmošvuoigatvuođat kultuvrralaš, historjjálaš, sosiála ja ekonomalaš surggiin, mat gullet eamiálbmogiid erenoamáš dillái. Julggaštus deattuha ahte álgoálbmogiin lea riekti seailluhit ja nannet iežaset ásahusaid, kultuvrraid ja árbevieruid, ja sis lea riekti ovdánit nu movt ieža háliidit ja atnet dárbbašlažžan. Julggaštus gieldá maiddái vealaheami eamiálbmogiid vuostá, ja deattuha ahte eamiálbmogat galget beassat searvat buot sidjiide guoski áššiide.
Julggaštusa artihkalat 3 ja 4 dadjet ahte álgoálbmogiin lea vuoigatvuohta iešmearrideapmái. Dán rievtti vuođul mearridit eamiálbmogat friija iežaset politihkalaš sajádaga ja ovddidit friija iežaset ekonomalaš, sosiála ja kultuvrralaš ovdáneami. Álgoálbmogiin lea iešmearridanvuoigatvuođa čađaheami oktavuođas vuoigatvuohta autonomiijii dahje iešstivrejupmái dakkár áššiin mat gusket sin siskkáldas ja báikkálaš diliide, ja maiddái vuoigatvuohta ortnegiidda maiguin sin iešstivrejeaddji doaimmat ruhtaduvvojit.
Sámediggi áigu vuoruhit sáhkavuoru 3. agendačuoggás, mii gieđahallá erenoamážit fáttá eamiálbmogiid iešmearridanvuoigatvuođa. Sámedikkis, sámi álbmoga ovddasteaddji orgánan, álgoálbmogin, lea erenoamáš rolla go sámi álbmoga iešmearridanvuoigatvuohta galgá čađahuvvot. Dasto sáhttit čujuhit vásáhusaide Sámedikki bargosuorggis ja válddis, sámediggeválggas ja sámi ulbmiliid juolludusaid hálddašeamis.
Viidáseappot áigu Sámediggi árvvoštallat searvat temáhtalaš ságastallamiidda agendačuoggás 5 (g ja f) álgoálbmotbargguid ruhtadeami ja searvama birra mat čatnasit ovddidanovttasbargui, dálkkádatrievdamiidda ja luonddušláddjivuhtii. Ja maiddái álgoálbmot vuođđovuogádagat maid ON dálkkádatkonvenšuvdna ja biologalaš šláddjivuođakonvenšuvdna leat ásahan. Eará sámedikkit oassálastet maiddái forumis, ja nugo dábálaččat, de galgá sáhkavuorru maid sámedikkit dollet oktiiordnejuvvot Sámi Parlamentáralaš ráđis, man Suoma Sámediggi jođiha.
Forumas lea okta sadji árktalaš álgoálbmogiidda, nu gohčoduvvon árktalaš sosiokultuvrralaš álgoálbmotregiovdna, ja ovddasteaddji 2023-2025 áigodagas lea Miss Aluki Kotierk (Canada). Son lea Inuihtta politihkar eret Iqaluitas, Nunavutas. Ovttas ráđđelahtuin Mikkel Eskil Mikkelseniin lea Aluki Kotierk maiddái mielde ON álgoálbmotgielaid logijagi (IDIL) 2022-2032 stivrras. Sámediggi bargá ovttas Gielda- ja guovlodepartemeanttain (GGD) oalgelágidemiin New Yorkas álgoálbmotgielaid ja teknologiija birra. Sámediggi pláne maiddái oalgelágideami borramušsihkarvuođa birra ovttas ON biebmo- ja eanandoalloorganisašuvnnain (FAO).
Sámedikki delegašuvnnas leat mielde presideanta Silje Karine Muotka, dievasčoahkkinjođiheaddji Tom Sottinen, ráđđelahttu Mikkel Eskil Mikkelsen, politihkalaš ráđđeaddi Sandra Márjá West, Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegotti (SáNul) jođiheaddji Elle Rávdná Näkkäläjärvi, ja sekšuvdnahoavda Jon Petter Gintal.
United Nations Permanent Forum on Indigenous Issues (UNPFII)