– Mii oaivvildit ahte dán ášši mearrádusa sáhttá vuosttaldit lágalaččat go dat ii leat doarvái čielggaduvvon iige konsulterejuvvon, ja dasto eai leat dábálaš áššemeannudannjuolggadusat čuvvojuvvon. Dás lea sáhka riektesihkarvuođas areálahálddašeamis Norggas, dadjá sámediggepresideanta Silje Karine Muotka.
Sámediggi háliida ahte čielggaduvvo rievttalaččat leago mearrádus lobálaš máŋgga áššemeannudanboasttuvuođa geažil: stáhta ii leat konsulteren Sámedikkiin, gč. sámelága 4. kapihttala, ovdal go Oljo- ja energiijadepartemeanta mearridii ášši hálddahuslaččat, áššis maiddái eai leat váikkuhusat čielggaduvvon gč. petroleumlága 4. kapihttala ja plána- ja huksenlága 14. kapihttala.
Sámediggi meannudii áššis 042/23 Sámedikki oaivil Muolkkuid elektrifiserema birra ráđđehusa mearrádusa elektrifiseret Hammerfest LNG (Muolkkut-mearrádus) elfámuin gáttis. Ráđđehus bivdojuvvui geassit mearrádusas ja čađahit ollislaš čielggadeami elektrifiserema váikkuhusain sámi kultuvrii ja ealáhusaide.
Sámediggeráđđi lea almmolaš ságastallamis ja čoahkkimiin ráđđehusain čielgasit cealkán ahte Muolkkut-mearrádusa ferte rievdadit ja ahte konsultašuvdnageatnegasvuohta Sámedikkiin ferte čuvvojuvvot. Dán eai leat doahttalan, ja dasto eai leat makkárge politihkalaš proseassat leamaš Muolkkut-mearrádusa váikkuhusaid birra.
– Go lea vuostálasvuohta man ii sáhte politihkalaččat čoavdit, de lea áibbas lunddolaš mannat duopmostuoluide čoavdit dan, dadjá sámediggepresideanta.
Sámedikki dievasčoahkkin lea sámediggeráđđái addán fápmudusa (áššis 026/24 Sámedikki mearrádusa čuovvoleapmi Muolkkuid elektrifiserema birra) geavahit vejolašvuođa vuolggahit ášši stáhta vuostá Muolkkut-mearrádusa dihte.
Sámediggi dulko dán áššis ahte sámi ja muđui álbmoga beroštumit Romssas ja Finnmárkkus leat sullasaččat. Muolkkut-mearrádus váikkuha njuolgut stuora elfápmohuksemiidda Finnmárkkus. Dát fápmohuksenplánat dagahit stuora areálagáržžidemiid mat váikkuhit olles álbmogii, maiddái sámi álbmogii, ja lea ágga jáhkkit ahte šaddá dárbu Sámedikki veahkkái dáid huksenplánaid olis.
– NVE lea vuoruhan joatkit 11 ođđa bieggafápmoprošeavtta 25 bieggafápmoprošeavttas, ja viiddidit ovtta čáhcefápmorusttega Finnmárkkus. Dat mielddisbuktá stuora areálagáržžidemiid mat sakka čuhcet olles álbmogii. Elektrifiserenmearrádusas lea ollu dadjamuš oppalaš váikkuhusaide maid lei galgat čielggadit váikkuhusguorahallamis, dadjá sámediggeráđđi Maja Jåma.
Dán vuođul lea Sámedikki dievasčoahkkin addán sámediggeráđđái fápmudusa geavahit vejolašvuođa vuolggahit ášši stáhta vuostá Muolkkut-mearrádusa dihte, gč. ášši 026/2 Sámedikki mearrádusa čuovvoleapmi Muolkkuid elektrifiserema birra. Sámediggi lea odne dieđihan ášši birra Oljo- ja energiijadepartementii iežas advokáhtaid bokte Wikborg Rein advokáhtafitnodagas. Departemeanttas lea 14 beaivvi vástidanáigi.
Eará:
Sámediggi biehttala áššis 043/20 Bieggafámut gáttis – Sámedikki oaidnu visot bieggafápmosisabahkkemiid sámi guovlluin mat váikkuhit sámi ealáhusberoštumiide dahje vuoigatvuođalaččaide almmá sin miehtama haga.
Loga ášši 043/20 Bieggafámut gáttis – Sámedikki oaidnu
Dávjá jerrojuvvon gažaldagat Muolkkut-áššis
Juo, Alimusriekti lea duopmomearrádusas jagi 2020 rájes, HR-2020-1956-A, čielggadan ahte Sámediggi sáhttá cegget ovddasteaddji ášši, gč. tvisteloven (riidolága) § 1-4 nuppi lađđasa mielde. Sámediggi lea almmolaš orgána man bargun lea ovddidit earenoamáš beroštumiid, ja sáhttá cegget ovddasteaddji ášši go sámi beroštumit leat doarvái olu guoskkahallojuvvon. Duopmostuollu lea riidočoavdinbáiki, ja duopmostuolloguorahallan lea reaidu mii geahččala láhkadiehtaga. Áššis 09/21 Sámedikki rolla riekteproseassain, riekteveahkis ja riektesihkarvuođas nanne Sámedikki dievasčoahkkin ahte Sámedikki doaimma guovddážis lea leat sápmelaččaid álbmotválljen orgána sápmelaččaid várás, ja ahte vuosttažettiin lea politihkalaš arena man bokte Sámediggi háliida olahit bohtosiid. Sámedikki dievasčoahkkin lea dattetge čielggas das ahte dakkár áššiin main Sámedikkis leat nana iešberoštumit, sáhttá Sámediggi čuoččaldahttit ášši sierra vuođuin. Sámedikki dievasčoahkkin bivddii 2023 čakčamánus ahte ráđđehusa mearrádus Muolkkuid elektrifiseremis gessojuvvo ruovttoluotta. Sámedikki dievasčoahkkin attii áššis 026/24 Sámedikki mearrádusa čuovvoleapmi dan oainnu birra mii guoská Melkøya elektrifiseremii sámediggeráđđái fápmudusa geavahit vejolašvuođa čuoččaldahttit ášši stáhta vuostá eahpegustojeaddji mearrádusa birra Hammerfest LNG elektrifiseremis. Sámediggi oaivvilda ahte dát lea Sámedikki doaibmaguovllu siskkobealde.
Gávdnojit máŋga ovdamearkka dasa ahte gielddat leat čuoččáldahttán ášši stáhta vuostá. Beardu ja Báidár suohkanat čuoččaldahtte ášši stáhta ja Statskoga vuostá jagi 2021 fjelloven (várrelága) geavaheami birra Nordlánddas ja Romssas. Raanen tjïelte áššáskuhtii stáhta jagi 2021 skuvlabirasáššis. Åseral suohkan čuoččaldahtii ášši stáhta vuostá 2023 Å Energi opmodatvearu oktavuođas.
Ii, ahte Sámediggi ovddida ášši Muolkkut-mearrádusas lea dakkár posišuvdna masa ráđđehus lea pressen Sámedikki go ii leat leamaš politihkalaš iige hálddahuslaš searvvahahttin ovdal go mearrádus dahkkui. Sámediggeráđđi lea máŋgga geardde bivdán ráđđehusa geassit ruovttoluotta mearrádusa ja čađahit čorgadis proseassa, muhto dat ii leat mieđihuvvon politihkalaččat.
Dát lea erenoamáš stuorra ja deaŧalaš ášši mas leat duođalaš váikkuhusat sihke areálahálddašeapmái ja ealáhusovddideapmái. Sámediggi oaivvilda ahte lea stuorra várra ahte šaddet ođđa álbmotrievttálaš rihkkumat Muolkkut-mearrádusa oktavuođas danne go sámi kultuvrra luondduvuođđu áitojuvvo duođalaččat daid sisabahkkemiid viidodaga geažil mat leat dieđihuvvon. Dán áššis leat sámi beroštumit ja Romssa ja Finnmárkku álbmoga ja ealáhuseallima beroštumit muđui sullalagaid. Go Sámediggi vállje rievttálaš luotta, de dat njuolgga čuovvu dan ahte ráđđehus ii leat searvvahan politihkkii. Lea sáhka riektesihkarvuođas areálahálddašeamis Norggas go Sámediggi ovddida ášši stáhta vuostá Oljo- ja energiijadepartemeantta bokte. Sámediggi oaivvilda ahte lea nationála beroštupmi oažžut čielgasa rievttálaš hehttehusain juste dán lágan hálddašanmearrádusaid oktavuođas. Areálahálddašeami speallannjuolggadusat mearkkašit ahte láhka bidjá hehttehusaid areálaáššiid áššemeannudeapmái dárbbašlaš váikkuhusčielggademiid ja mielváikkuheami ektui konsultašuvnnaid bokte. Sámediggi oaivvilda ahte dát rievttálaš hehttehusat leat rihkkojuvvon Muolkkut-mearrádusain. Sámediggi háliida riektečielggadeami áššis eastadan dihtii ođđa áššemeannudanmeattáhusaid, álbmotrievtti rihkkumiid ja sihkkarastin dihtii sámi kultuvrra luondduvuođu boahtteáigái.
Sámedikki ulbmilin diggeáššiin lea čielggaduvvon riektedilli. Sámediggi lea čuoččaldahttán ovddasteaddji ášši mii mielddisbuktá riektečielggadeami das ahte lea go "Muolkkut-mearrádus" eahpegustojeaddji dan geažil go stáhta ii leat konsulteren Sámedikkiin, gč. Sámelága kapihtal 4 ovdal go hálddahuslaš mearrádus Oljo- ja energiijadepartemeanttas dahkkojuvvui, ja váilevaš váikkuhusčielggadeapmi gč. petroleumlága kapihtal 4 ja plána- ja huksenlága kapihtal 14.
Ii. Departemeanttaid ja ráđđehusa dábálaš kanálat areálasisabahkkemiidda doalahuvvojit rabasin, ja konsešuvdnaáššiid konsultašuvnnat čuovvoluvvojit dárkilit Sámedikki dábálaš áššemeannudeami bokte. Eará politihkalaš proseassat galget maid čađahuvvot nugo dábálaččat, muhto nu guhká go Muolkkut-ášši lea meannuduvvomin duopmostuoluin, de eai leat politihkalaš proseassat.
Advokáhttafitnodat Wikborg Rein ovddasta Sámedikki dalle go lea duopmostuolloiskkadeapmi Muolkkut-mearrádusas.
Gulahallanolmmoš: Elise Johansen, Partner, elj@wr.no / 416 28 099