Loga Sámedikki doaibmaplána veahkaválddi vuostá 2023-2025 (PDF, 159 kB)
– Veahkaváldi ja illasteapmi leat dat stuorámus jávohis servodatváttisvuođat mat mis leat Sámis. Veahkaválddi eastadeapmi lea dan dihte okta dain deháleamos áššiin mainna sáhttit bargat, ja lea bargu masa dárbbašuvvo viiddis ovttasbargu, dadjá sámediggeráđđi Berit Marie Eira.
Dutkamat čájehit ahte 49% sámi nissonolbmuin leat vásihan veahkaválddi. Measta bealli sámi nissoniin dieđihit ahte leat vásihan fysalaš, psyhkalaš dahje seksuála illasteami mánnávuođas. 23% sámi dievdduin dieđihit ahte leat vásihan veahkaválddi.
Jagi 2017 raporta «Om du tør å spørre, tør folk å svare», čujuha dasa ahte sámi geavaheddjiid dáfus sáhttet leat erenoamáš hástalusat. Váilevaš luohttámuš veahkkebálvalusaide ja politiijaide, ja veahkkebálvalusaid váilevaš sámi giella ja kulturgelbbolašvuohta, leat dehálaš momeanttat dán oktavuođas. Saminor-dutkkus veahkaválddi ja illasteami birra sámi-dáru álbmogis Norggas, gávdná seamma sullasaš minstariid veahkaválddi gilláma dáfus sámiid gaskkas go eará árktalaš álgoálbmogiid gaskkas, juoga mii álgoálbmotdutkamušain dávjá čatnasa koloniijafámu historjjálaš vearredaguide álgoálbmogiid vuostá.
Veahkaváldi lea viiddis servodatváttisvuohta, olmmošvuoigatvuođaváttisvuođa, demokráhtalaš váttisvuohta, dásseárvováttisvuohta, vearredahkuváttisvuohta ja álbmotdearvvašvuođaváttisvuohta. Veahkaváldi sámi servodagain goazaha sámi servodagaid ja eallinvuogiovdáneami. Dán oktavuođas šaddá veahkaválddi eastadanbargu hirbmat dehálaš Sámediggái.
Sámedikki mihttomearri lea sámi servodat mas buohkat ellet balu, veahkaválddi ja illasteami haga.
Sámedikki dieđáhusas dásseárvvu birra, «Sábme jállu» (2020), lea veahkaváldi sámi servodagain meroštallojuvvon oktan áŋgiruššansuorgin. Meroštallojuvvojedje muhtin strategiijat ulbmila joksamii. Sámediggedieđáhus čuovvuluvvo Sámedikki doaibmaplánain veahkaválddi vuostá sámi servodagain 2023-2025.
Bargu veahkaválddi vuostá sámi servodagain gáibida lagas ovttasbarggu stáhta eiseválddiiguin. Sámediggi lea leamaš aktiiva konsultašuvdnabealli «Frihet fra vold. Regjeringens handlingsplan for å forebygge og bekjempe vold i nære relasjoner 2021-2024» hábmemis. Konsultašuvnnaid bokte Sámedikkiin ráhkaduvvui vuosttaš geardde sierra kapihttal mas leat doaibmabijut eastadit ja bissehit veahkaválddi ja illasteami sámi servodagain. Jagi 2023 čavčča konsultere Sámediggi ráđđehusain buoridanplána birra veahkaválddi vuostá lagas oktavuođain («Opptrappingsplan mot vold i nære relasjoner»). Sámedikki cealkámušas ráđđehussii čujuhit mii hástalusaide mat leat veahkaválddi bisseheamis: dárbu eanet dutkamii, váilevaš gelbbolašvuohta veahkkebálvalusas, miellaguottuid rievdadeapmi ja veahkaválddi eastadanbargu skuvllas ja mánáidgárddis. Dán birra lea eanet Sámedikki dieđáhusas «Sábme jállu».
Geassemánus 2023 geigii Duohtavuođa-ja soabadankommišuvdna raporttastis dáruiduhttinpolitihka birra sámiid vuostá. Kommišuvdna kártii ahte veahkaváldi lea geavahuvvon sámi álbmoga vuostá guhkit áiggi ja máŋgga servodatarenain. Dát lea váikkuhan sámi servodahkii sihke oktagaslaš ja oktasaš dásis.