Tale til NRL sitt landsmøte

Sametingsråd Hans Ole Eiras tale til Norske Reindriftsamers Landsforbund (NRL) sitt landsmøte i Mo i Rana, 17. juni 2022 (finnes kun på nordsamisk):

Gutnejahttojuvvon riikačoahkkin, stádaráđđi ja buorit olbmot.

De viimmat mii boazosápmelaččat fas beasaimet deaivvadit NBR’a riikkačoahkkimis. Dat lea mu mielas hui buorre ja dárbbašlaš, go dal leat gollan máŋggat jagit go dat ovddit riikkačoahkkin čađahuvvui. Ja nu go diehtit, jus beare guhká lea nu ahte ii oaidnal, da amasnuvvá. Dan dihte lea ge hui dehálaš ja somá fas deaivvadit eará boazosápmelaččaiguin. Munnje lea ge dan dihte stuora gudni beassat fitnat dáppe ja Sámedikki bealis buktit didjiide dearvvuođaid.

Boazodoallu lea vásihan moadde goavvejagi dan maŋemus 3 jagis. Dákkár heajos jagit leat diehttelasat hui stuora hástalussan bohccuide ja boazoeaiggádiidda.

Sihke Samediggi ja NBR leaba geahččalan bargat olu guohtunroasuid oktavuođas. Mis leat leamaš čoahkkimat suohkaniiguin, stáhtahálddašeddjiguin ja departemeanttaiguin.

Dan maid mun vásihin go lean leamaš dáin guohtunroassočoahkkimin, lea ahte stuoraservodagas ja min eiseválddiin, ii oro riekta ipmárdus man stuora hástalusaid goavvejahki buktá boazodollui ja boazodoallobearrašiidda.

Ja orru maid nu, ahte ii oktage departemeanta váldde dan obbalaš ovddasvástádusa boazodoalus, muhto duvddašit áššiid nubbi nubbái. Dat lea juoga mainna mii fertet searválaga geahččalit bargat, nu ahte dat buorránivččii. Nu go ovdamearkka dihte daid hástalusaid maid olles bearaš vásiha go lea guohtunroassu. Gii daid galgá dustet ja mainna lágiin?

Dálkkádatrievdadeamis leat stuora váikkuhusat, máŋgga ládje.

Dutkit einnostit ahte dáidet boahtit eambbo bivvalis dálvvit ja ahte arvá dávjjibut guovdodálvvi. Dat boahtá diehttelasat leahkit hástalus boazodollui.

Okta vuohki movt sáhttá eastadit dáid váikkuhusaid lea ahte gáhttet guohtuneatnamiid. Muhto nugo diehtit, de leat agálaččat areálasisabáhkkemat juohke boazodoaloguovllus.

Ja go guohtoneatnamat gáržot, de dat eai gáržžo dušše bohccuide, muhto maiddai boraspiriide, ja dat diehttelasat dagaha stuorát vahága boazodollui, go de šaddet bohccot badjálaga orrut boraspiriiguin. Nu ahte livččii áigi dien beali maid duođabut čavget, dan guvlui ahte boraspirelogu ferte maid unnidit, go juo gáržot aht' gáržot eatnamat ja boranávddit de šaddet eambbo čoahkkidit ealuid sisa.

Lean hui ilus go min stáhtaráđđi maid áigu bargat dan máid son sáhttá vuoi buorránivččii dilli.

Fovsen-duomu birra háliidan maid mun juoidá dadját. Áiggun dušše oasi Sámedikki njukčamánu dievasčoahkkinmearrádusas buktit ovdan, ja das daddjo ná:

«- Sámediggi gáibida ahte Ráđđehus jođáneamos lági mielde álggaha doaibmabijuid vai bieggafámu huksen mii čuohcá Fovsena orohahkii ii šat leat vuostá ON konvenšuvnna siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid, art 27 mielde.

- Duopmu čájeha ahte geavahusas lea čielggas, ahte konsešuvdnamearrádus lea lobiheapme. Sámediggi bivdá OED čuovvulit ášši ja gomihit mearrádusa duođi eanet vuorddekeahttá.

- Sámediggi áigu ollásit doarjut boazodoalu Fovsenis sin barggus dan ektui ahte duopmu ja olmmošvuoigatvuođat doahttaluvvojit, maiddái dan ahte rusttet váldojuvvo eret ja guovllut máhcahuvvojit boazodoalu geavahussii.»

Sáhtán dáhkidit didjiide dan ahte Sámediggi ii boađe jávohuvvat dán áššis ovdal go Norgga eiseválddit doahttalit ovttajienalaš Alimusriekteduomu.

Dás loahpas vel áiggun namuhit ahte Sámediggi ja NBR leaba nammadan boazodoalloláhkalávdegotti duo muhtin jagiid áigi, mii lea obbalaččat geahčadan otná boazodoallolága. Bargu lea dál loahpahuvvomen, ja borgemánu 16. beaivvi, Álttás, geige lávdegoddi iežas barggu Sámediggái ja NBRii.

Mii leat dál Sámedikki bealis olles leavttus dien dehálaš beaivái ráhkkaneamen, ja fargga galgá ilbmudit čálalaš diehtu dan birra ja bovdejumit seminárai sáddejuvvojit.

De ii leat vel mus eará go Sámedikki bealis sávvat didjiide lihku riikkačoahkkimiin ja din dehálaš bargguin ain ovddasguvlui. Lean áibbas vissis ahte dii boahtibehtet ihttin válljet daid buoremus olbmuid din njunnošii. Šaddá ge hui gelddolaš gullat geat de besset jođihit NBRa ovddasguvlui, ja sávvamis mis bistá dát buorre gulahallan ain ovddosguvlui.

Giitu mu oasis!