Nils Ante Eira taler til NRLs landsmøte

Gudnejahttojuvvon riikkačoahkkin ja guossit.

Álggos háliidan giitit hui olu bovdehusa ovddas. Munnje lea stuorra gudni ja illu beassat searvat deháleamos boazodoallopolitihkalaš arenai. Sámedikki presideanta maid cealká dearvvuođaid didjiide. Dan maid dii digaštallabehtet ja gieđahallabehtet dáppe boahtá leat dehálaš ja guovddážis boahttevaš boazodoallopolitihkas.  

Lea ollu geavvan maŋimuš jagis.

Vuosttažettiin háliidan namuhit ahte rievdadusat boazodoallolágas leat mearriduvvon Stuorradikkis dál gieskat.

Sámedikki ja NBR bealis lea dát láhkaproseassa bistán guhká. Mii nammadeimmet ovttas Boazodoalloláhkalávdegotti 2018:s, ja láhkalávdegoddi geigii evttohusastis 2022:s.

Mii leimmet vuordán ollislaš rievdadusa lágas, nu go maid Ráđđehusa Hurdalsplattform lohpidii. Dát láhkaproseassa mii dál lea čađahuvvon ii leat ollislaš rievdadeapmi. Dasa mii leat duođaid behtohallan, Muhto mii geahččaleimmet nu bures go nagodeimmet.

Vaikke Sámediggi lei vuordán ja gáibidan ahte láhka rievdaduvvo ollislaččat, de leat dán rievdadeamis muhtun bealit mat buoridit boazosápmelaččaid dilálašvuođa. Háliidan dás erenomažit čalmmustahttit buhtadusnjuolggadusaid ja rievdadusaid boazolohkogeahpedeami ektui.

Láhkarievdadusmearrádusa galgá vel Gonagas stáhtaráđis dohkkehit ovdal go doaibmagoahtá láhkan.

Sihke sámi servodagas ja boazodoalloealáhusas leat hástaleaddji áiggit. Areálaid massin lea stuorámus áittan boazodollui. Plánejuvvon sisabahkkemat ja energiijahuksemat áitet olu boazodoalloguovlluid ja boazodoalu birgenlági.

Lea áibbas čielga dárbu suddjet boazodoalu areálaid.

Okta ášši mii dán oktavuođas leamaš guovddážis maŋimuš áiggi lea diggeášši Muolkkuid elektrifiserema birra. Ráđđehusa mearrádus dán áššis váldá stuorra areálaid Romssas ja Finnmárkkus dakkár leahtuin maid eat leat goassege oaidnán ovdal. Sámediggi áššáskuhtii stáhta go sii leat dáhkan lobihis mearrádusa dán áššis. Stáda lea rihkkon konsulterengeatnegasvuođa ja váikkuhusguorahallamiid gáibádusaid. Ášši lei gieđahallamis dikkis miessemánus gos moai presideanttain Silje Karine Muotka čuovuime ášši, Oslo diggegottis, ja mii leat dál vuordimin bohtosiid das.

Sámediggái lea hui dehálaš ahte konsulterenvuoigatvuohta ii láivuduvvo, ja ahte váikkuhusguorahallamat čađahuvvojit ja ahte dat dahkkojit rivttes láhkai.

Go lea sáhka áigeguovdilis áššiid birra, de mun ferten namuhit Ráđđehusas dan gohčoduvvon “Kraftløftet Finnmark” . Dat sulastahttá Fovse-ášši. 2023 ovdanbuktui Ráđđehusas dát prošeakta. Sivva manne dát ášši lea fas erenomáš áigeguovdil lea go Stuorradiggi lea aitto beliid jienastan evttohusaide bissehit Muolkkuid elektrifiserema. Dađi bahábut eai fidnen eanetlogu. Dán oktavuođas maid bođii ovdan ahte Davvi bieggafápmoprošeakta, maid NVE mearridii loahpahit, galgá fas gieđahallojuvvot NVE:s relevánta bieggafápmoprošeaktan Finnmárkkus. 2020:s celkkii Sámedikki dievasčoahkkin ahte Sámediggi ii doarjjo eanet bieggafápmohuksemiid boazoguohtuneatnamiin. Seamma dievasčoahkkináššis celkojuvvui ahte boazodoallu galgá nannejuvvot ekonomálaččat ja ressurssaid ektui bargat bieggafápmohuksenproseassain.

Boraspireáššiin leat mii Sámedikkis ja NBR:s guhká bargan. Dilálašvuohta ii báljo oro rievdamin ja boranávddit lasket. Mii oaidnit man stuorra negatiiva váikkuhusat otná boraspirepolitihkas lea boazodollui. Lea áibbas čielga dárbu rievdadusaide ollislaš boraspirepolitihkas. Mii dárbbašit boraspirepolitihka mii ii goarit boazodoalu. Mii eat sáhte dohkkehit ahte boazodoallit galget biebmat, ja gierdat daid stuorra boraspirenáliid mat dál leat áittan boazodoalu birgenláhkái.

Okta positiiva rievdadus boranávdefáttá ektui lea rievdadus luondduvalljivuođalága/naturmangfoldlovena heahteváldeguoddi dahje dárogillii gohčoduvvon nødvergeparagráfa. Dát mielddisbuktá viiddiduvvon vejolašvuođa jávkadit boraspire go rohkkáha earret eará bohcco. Lea hui surgat ahte dát positiivvalaš rievdadus lea boađusin ilgadis dáhpáhusas. Ahte ovttaskas olbmot eai oainne šat čuovgga tuneallas, stáhta boasttu politihka geažil lea dohkkemeahttun. Sámediggi lea guhká bargan rievdadit boraspirepolitihka, ja mii joatkit ain dáinna bargguin. Mun háliidan Odd Bjørnar Bjørkåsa rohkki gudnejahttit, ja mii moraštit su bearrašiin, siidaguimmiiguin ja oahppásiiguin.

Váttes áiggiin lea vel deháleabbo ovttasbargat. Ovttas mii leat gievrrat, ja nu mii ovttas bargat ja rahčat ahte boazodoallu lea ceavzil ja gievra boahtteáigái. Sámediggái lea dehálaš gulahallat bures boazodoaluin.

Sámediggi atná NBR dehálaš ovttasbargobeallin, ja mun lea hui giitevaš dan buori gulahallama ja ovttasbarggu ovddas mii mis lea. Mii oassálastit dávjá ovttas ráđđádallamiidda eiseválddiiguin ja eará dehálaš deaivvadansajiin mat gusket boazodoalloealáhussii. Mii rahčat ovttas vai boazodoalus livččii sihkkaris boahtteáigi. Dat lea earenoamáš dehálaš nuoraide geat leat ealáhusas dahje plánejit eallit ja viežžat eallinláibbi boazodoalus boahtteáiggis. Boazodoallu lea ge guovddážis doalahit ja fievrridit viidásit sámi kultuvrra ja giela min boahttevaš buolvvaide.

Sámediggi ja NBR leaba ge hálddahusdásis nannegoahtán ovttasbarggu, ja áigumuš lea viiddidit ovttasbarggu boahtteáiggis.

Mun lean dáid beivviid leamaš Guovdageainnus gos Sámediggi lágidii Boazodoallokonferánssa. Lei miellagiddevaš deaivvadit boazodolliiguin digaštallat áigeguovdilis áššiid, ja dán guovtti fágabeaivvis leat sihke oasálastit ja mii Sámedikkis oahppan ollu. Lea hui mávssolaš deaivvadit dákkár arenas gosa mii čohkket dušše boazodolliid ja sámi aktevrraid geat barget boazodoaluin.  

Lei nuppes go Sámediggi lágida Boazodoallokonferánssa, ja min mihttu Sámedikkis lea lágidit dán jahkásaččat. Mii leat vuhtiiváldán diimmá evaluerema oasseváldiin, nugo omd. fáttáid ektui ja dan ahte boazodoallit atnet hui positiivalažžan ahte ii leat rabas konferánsa buohkaide, erenomážit eiseválddiide, go lea celkon oasseválddiid bealis ahte de ii leat seamma álki omd. váldit sáni ja buktit iežas oaivila áššiide.

Mii mearrideimmet lágidit konferánssa seamma vahkus go NBR riikkačoahkkin vai guhkelisboahttiide lea álkit eai ge dárbbaš mátkkoštit máŋgii deike davás oasálastit boazodoalločoahkkimiin.

Boahtte jagi maid galgá lágiduvvot Boazodoallokonferánsa. Dan oktavuođas leat mii Sámedikkis rahpasat sávaldagaide earret eará goas ja gos dat galggašii lágiduvvot.

Háliidan de sávvat didjiide lihkku riikačoahkkimiin ja lihkku ain viidásat bargguin!

Giitu!