Guovvamánu 6. beaivvi lea virggálaš leavgabeaivi Norggas. Ollu dáhpáhusat ja govastagat čatnasit dán beaivái. Sámediggeráđđi čalmmustahttá beaivvi go lea mielde doaluin miehtá riikka. Vuolimusas dán siiddus leat ávkkálaš leaŋkkat mat addet eanet dieđuid álbmotbeaivvi birra.
Beaivi čalmmustahttojuvvo vuosttaš sámi riikkačoahkkima muitun mii dollojuvvui Metodistagirkus Troanddimis 1917:s. Lei vuosttaš gearddi go sápmelaččat ledje čoahkkanan bargat oktasaš sámi áššiiguin rastá nationálastáhta riikkarájiid. Beaivi ávvuduvvui vuosttaš geardde 1993:s.
Ávkkálaš resurssat mánáidgárddiide, skuvllaide ja earáide
Sátnegirjjáš
Sámedikki giellakampánja "Sámás mánáin" oktavuođas lea almmuhuvvon sátnegirjjáš mas leat árgabeai sánit ja dajaldagat sihke davvi-, lulli- ja julevsámegillii.
Viečča sátnegirjjáža - báhkogirjásj - baakoegærjetje - samisk lommeparlør (PDF, 743 kB)
Applikašuvnnat
Sámediggi lea ráhkadan applikašuvnna 10/20 bágo, mas ulbmil lea oahpahit buot mánáidgárdemánáide ja vuođđoskuvlaohppiide 10 ja 20 sáni sámegielaide. Applikašuvdna lea davvi-, julev- ja lullisámegillii, ja das leat sihke govat ja jietnafiillat. Appa «10/20 bágo» sáhttá nuvttá viežžat App Store:s ja Google play:s.
Sámediggi lea maid ráhkadan sátnegirjjáš-applikašuvnna man namma lea Saemesth! Dát sátnegirjjáš lea oaivvilduvvon somás bovdehussan sámástit vuosttaš deaivvadeamis, árgabeaivvis ja feasttas. Appa «Saemesth!»sáhttá nuvttá viežžat App Store:s ja Google play:s.
Sámi leavga
Deaŧalaš govastat guovvamánu 6. b. ávvudeamis lea leavga. Sámi leavga lea buot sápmelaččaid oktasaš leavga, beroškeahttá das guđe riikkas sii orošit. Leavgga dohkkehii 13. Davviriikkalaš sámekonferánsa Åres, Ruoŧas, borgemánu 15. b. 1986:s, ja dan lea hábmen sámi dáiddár Astrid Båhl Ivgubađas Romssas.
Váldofáddá lea vižžojuvvon meavrresgáris ja lullisámi Anders Fjellner divttas «Paiven parneh» («Beaivvi bártnit»). Dán divttas govvida Fjellner sápmelaččaid beaivvi bárdnin. Leavgga gierdu govvida beaivváža ja mánu. Duogáš (rukses, alit, ruoná, fiskat) leat dušše definerejuvvon sámi ivdnin (mat leat dat dábáleamos ivnnit gávttiin). Leat iešguđetlágan oaivilat maid dat govvidit ja danne dat ii leat dás čielggaduvvon dađi eanet.
Sámi leavga dohkkehuvvui 2003:s Norggas virggálaččat daid rievdadusaid bokte mat dahkkojuvvojedje Sámelágas ja Lágas levgema birra gieldda almmolaš visttiin. Stuorradiggi fápmudii seammás Sámedikki mearridit láhkaásahusaid leavgga geavaheami birra. Sámediggi dohkkehii dan miessemánu 27. b. 2004:s. Leavggas lea virggálaš stáhtus, muhto dat ii leat dakkár nationálaleavga mii álbmotrievttálaččat ja stáhtarievttálaččat ovddasta gonagasriikka Norgga.
Loga njuolggadusaid sámi leavgga geavaheami birra
Dieđut sámi leavgga ivnniid ja dimenšuvnnaid birra
Geahča NRK-video: Hva betyr det samiske flagget?
Loga: Láhka levgema birra gieldda almmolaš visttiin
Sámi álbmotlávlla ja sámi álbmotluohti
Davviriikkalaš Sámekonferánsa (Sámiráđđi) Åres dohkkehii 1986 ahte Sámi soga lávlla galgá leat sápmelaččaid almmolaš álbmotlávlla. 1906:s čálii mearrásápmelaš Isak Saba (1875-1921) sániid lávlagii. Son lei oahpaheaddji ja girkočuojaheaddji ja lei riegádan Unjárggas Davvi-Norggas. Isak Saba lei vuosttaš sápmelaš guhte válljejuvvui Norgga Stuoradiggái. Nuohta lea Arne Sørlie ráhkadan.
Sámiid 22. konferánsa Váhtjeris/Jielleváris 2022:s mearridii nammadit “Sámieatnan duoddariid” sámi álbmotluohtin, sámi álbmotlávlaga Sámi soga lávlaga lassin. Suoma-sámi čálli, musihkkár ja dáiddár Nils-Aslak “Áillohaš” Valkeapääs bijai luođi 70-logus.
Sámi parlamentáralaš ráđi ja Sámiráđi oktasaš lávdegoddi sámi čearddalaš dovddaldagaide lea čohkken ovtta dokumentii Sámi soga lávlaga ja sámi álbmotluođi teavsttaid máŋgga gillii.
Viečča Sámi Soga Lávlaga ja Sámieatnan Duoddariid teavstta máŋgga gillii (PDF, 990 kB)
Guldal Sámi soga lávlaga Youtubes
Guldal Sámi eatnan duoddariid Youtubes
Doahpaga “nasjonaldag” geavaheapmi
Go guovvamánu 6. beaivi mearriduvvui sámi álbmotbeaivin sámekonferánssas 1992:s, de lei mearrádus sámegillii ja doaba «sámi álbmotbeaivi» geavahuvvui. Rievttes jorgaleapmi dárogillii lea “samisk/samenes nasjonaldag”. Muhtun dárogieljorgalusain lea «samefolkets dag» geavahuvvon, dannego sámi mearkkaša samisk, álbmot mearkkaša folk ja beaivi mearkkaša dag. Sámekonferánssa ruoŧagieljorgalusas geavahuvvui doaba «samernas nationaldag».
Doahpagat «samefolkets dag» ja «samisk folkedag» leat cieggan eahpeaiddolaš jorgalemiid geažil ja muhtumassii dannego muhtumat leat atnán doahpaga «nasjonaldag» nággovuložin. Sámekonferánsa bijai dattetge vuođđun ahte sámit lea okta álbmot (našuvdna) ja ahte našuvdnadoahpaga geavaheapmi danne ii eaktut sierra stáhta. Sihke sámekonferánsa (maŋŋá Samiráđđi) ja davviriikkaid sámedikkit geavahit virggálaččat doahpaga «nasjonaldag».
Loga maid Store norske leksikon čállá dan birra mii našunálabeaivi/nasjonaldag lea
Loga maid Store norske leksikon čállá dan birra mii našuvdna/nasjon lea
Loga maid Store norske leksikon čállá dan birra mii stáhta/stat lea
Fina Samiráđi neahttasiidduin
Oktasaš lávdegoddi man doaibma lea hálddašit ja ovdánahttit sámi čearddalaš dovddaldagaid
Sámi parlamentáralaš ráđđi ja Sámiráđđi leat ásahan oktasaš lávdegotti man doaibma lea hálddašit ja ovdánahttit sámi čearddalaš dovddaldagaid. Oktasaš lávdegotti mandáhtta lea árvalit njuolggadusaid sámi čearddalaš dovddaldagaid hálddašeapmái, ja árvvoštallat guđe sámi čearddalaš dovddaldagaide dát njuolggadusat galget guoskat.
Loga eanet lávdegotti birra man doaibma lea hálddašit ja ovdánahttit sámi čearddalaš dovddaldagaid
Almmolaš sámi leavgabeaivvit
Almmolaš sámi leavgabeaivvit mearriduvvon sámekonferánssas Helssegis 1992, sámekonferánssas Murmánskkas 1996 ja sámekonferánssas Tråantes 2017:
- Guovvamánu 6. beaivi - Sámeálbmotbeaivi maid ávvudit vuosttaš riikkačoahkkima muitun Troandimis 1917
- Njukčamánu 2. beaivi - Suoma ođđa Sámedikki rahpan 1996
- Njukčamánu 25. beaivi - Márjjábeaivi, árbevirolaš sámi bassebeaivi
- Geassemánu 24. beaivi - Mihcamárbeaivi
- Borgemánu 9. beaivi - ON riikkaidgaskasaš álgoálbmotbeaivi
- Borgemánu 15. beaivi - Sámi leavga dohkkehuvvui dán beaivvi 1986
- Borgemánu 18. beaivi - Sámiráđđi vuođđuduvvui dán beaivvi 1956
- Borgemánu 26. beaivi - Ruoŧa Sámediggi vuođđuduvvui dán beaivvi 1993
- Golggotmánu 9. beaivi - Norgga Sámediggi vuođđuduvvui dán beaivvi 1989
- Skábmamánu 9. beaivi - Sámi áššiid delegašuvdna Suomas vuođđuduvvui dán beaivvi 1973
- Skábmamánu 15. beaivi - Isak Saba riegádii dán beaivvi 1875. Son čálii sániid sámi álbmotlávlagii.
- Skábmamánu 29. beaivi - Elsa Laula Renberga riegádanbeaivi 1877
Eanet dieđut