Njuolggadusat
Sisdoallu:
1 Doarjjaortnega mihttu ja vuoruheamit
2 Ohcama sisdoallu ja hápmi
3 Ohcama meannudeapmi
4 Meroštallannjuolggadusat ja EEO-njuolggadusat
5 Raporteren ja evalueren
1.1 Doarjjaortnega mihttu
- Giellaberošteaddjit čalmmustahttet ja váikkuhit sámegielaid geavaheami lassáneapmái Sámi giellavahkku olis.
1.2 Vuoruheamit
- Sámegielladoaibmabijut main lea earenoamáš fokus giela, sániid ja doahpagiid oahppamii, ja čađahuvvojit Sámi giellavahkkus.
1.3 Ulbmilolahusa eavttut
- Doaimmat mat addet oahppanbohtosiid ja čađahuvvojit Sámi giellavahkus.
- Doaimmat maid bokte olbmot ohppet sániid ja doahpagiid, ja mat čađahuvvojit Sámi giellavahkus.
- Doaimmat mat váikkuhit sámegielaid aktiivvalaš geavaheami.
2.1 Doarjjaoažžu / Gii sáhttá ohcat
- Almmolaš ja priváhta organisašuvnnat/ásahusat/fitnodagat mat leat registrerejuvvon Norgga Ovttadatregistarii.
- Sámi giellaguovddážat geat ožžot njuolggodoarjaga Sámedikki bušeahta bokte, eai sáhte ohcat doarjaga.
2.2 Ohcanáigemearri
- Sámediggeráđđi mearrida ohcanáigemeari.
2.3 Gáibádusat ohcamii
- Ohcan galgá sáddejuvvot Sámedikki doarjjaportála bokte.
- Ohcamat mat eai ollašuhte ohcaneavttuid dahje leat olggobealde ortnega vuoruhemiid hilgojuvvojit.
- Ohcan galgá leat Sámedikki doarjjaortnega vuoruhemiid siskkobealde.
- Ohcamis galgá leat prošeaktačilgehus mii čilge prošeavtta/doaimma ulbmila, fágalaš sisdoalu, ulbmiljoavkku, ovdánanplánaid, bušeahta, ruhtadanplána ja plánejuvvon gárvvistanáigemeari.
- Sus guhte vuolláičállá ohcama, ferte leat fápmudus geatnegahttit fitnodaga/ásahusa.
- Ohcan ferte leat sáddejuvvon Sámedikki doarjjaportálii ovdal go prošeakta/doaibma álggahuvvo.
- Ohcci lea geatnegahtton addit buot dieđuid mat leat dárbbašlaččat ohcama meannudeapmái.
3.1 Ohcama meannudeapmi
- Sámedikkis lea váldi ieš árvvoštallat ohcama relevánssa doarjjaortnega eavttuid ja vuoruhemiid ektui, ja eará relevánta áššiid ektui.
- Sámediggi árvvoštallá prošeavtta čuovvovaččat:
- Ohcamat árvvoštallojuvvojit doarjjaortnega mihttomeari ja vuoruhemiid vuođul.
- Ohcamat árvvoštallojuvvojit dan vuođul movt guoddevašvuohta leat vuhtiiváldojuvvon prošeavttas, leago prošeakta realisttalaš ekonomiija dáfus, leago fágalaš árvvoštallama vuođul vejolaš čađahit prošeavtta/doaimma, leago fágalaš sisdoallu buorre ja profešunealla, leago prošeakta ehtalaččat dohkálaš ja ahte movt prošeakta váikkuha servodahkii.
- Sámediggi árvvoštallá maiddái prošeavtta dásseárvo- ja máŋggabealatvuođaperspektiivva.
- Ohcama meannudeami oktavuođas sáhttá Sámediggi:
- Viežžat kredihttadieđuid ohcci birra.
- Iežas barggu viidodat galgá árvvoštallot dalle go ohcá ja čilgejuvvot ohcamis. Iežas barggus sáhttá gáibiduvvo vuolláičállon diibmolistu ja mearriduvvon diibmobálká.
- Váilevaš raporteremat ja gárvvistanmaŋŋoneamit ovddit doarjjaáššiin, deattuhuvvojit.
- Sámediggi eaktuda ahte ohcansupmi ja prošeavtta viidodaga sáhttá muddet oassin doarjjaruđa ollislaš rámma árvvoštallamis.
3.2 Biehttaleapmi
- Doarjjaortnegis eai leat rievttálaš vuođut. Ohccis ii leat riekti oažžut doarjaga vaikko deavdá buot eavttuid oažžut doarjaga.
- Doarjjaohcama sáhttá maid biehttalit jus:
- Ohcan ii deavdde ortnega juolludaneavttuid, iige čuovo ortnega vuoruhemiid ja/dahje mihttomeari.
- Ohcan ii sáhte vuoruhuvvot Sámedikki ekonomalaš rámmaid siskkobealde.
- Ohcamis váilot dieđut mat gáibiduvvojit.
- Ovddeš juolludusain eai leat eavttut čuvvojuvvon, nappo ahte ohcci ii leat sádden raporttaid dahje ahte lea sádden váilevaš raporttaid.
3.3 Áššemeannudanáigi
- Ohcan galgá meannuduvvot 3 mánu siste dan rájes go ohcan lea boahtán.
- Sámediggi sáhttá bivdit eanet duođaštusaid, ja dat sáhttá guhkidit meannudanáiggi.
3.4 Mearrádus ja dohkkeheapmi
- Doarjjavuostáiváldi galgá dohkkehit eavttuid 3 vahku siste mearrádusdáhtona rájes.
- Jus ii dohkket, de doarjja sihkkojuvvo duođi eanet dieđitkeahttá.
- Dohkkehaheaddji galgá leat fápmudus geatnegahttit fitnodaga/ásahusa.
3.5 Eavttut doarjjavuostáiváldái
- Doarjjavuostáiváldi galgá almmuhit ahte Sámediggi lea dorjon prošeavtta/doaimma.
- Okta prošeakta ii sáhte oažžut doarjaga máŋgga ortnega bokte.
- Dábálaččat ii sáhte oažžut eanet doarjaga seamma ulbmilii, muhto sáhttá spiehkastit.
- Doarjja galgá adnot ulbmiliid ja eavttuid mielde.
- Doarjjavuođu ii sáhte rievdadit ovdalgo lea čálalaččat dieđihan ja dohkkehuvvon.
- Ovttasbargoguoimmit galget dovdat doarjjaeavttuid.
- Doaimmat galget čađahuvvot Sámi giellavahkkus ja registrerejuvvot: giellavahkku.org
3.6 Gárvvistanáigemearri
- Gárvvistanáigemearri lea jagi maŋŋel fálaldatreive.
- Sáhttá ohcat gárvvisteami maŋiduvvot gitta jagiin jus leat erenoamáš ákkat.
3.7 Rievdadusat doarjjaeavttuin
- Ii sáhte dahkat mearkkašahtti rievdadusaid ovdalgo lea čálalaččat dieđihan ja dohkkehuvvon.
- Rievdadusat dohkkehuvvon ruhtadanplánas, investierenplánas ja bargguid vuoruhemiin.
3.8 Máksineavttut
- Dohkkehuvvon mearrádus maŋŋel sáhttá bivdit máksojuvvot 100%.
- Loahpa máksojuvvo go prošeakta lea loahpahuvvon ja Sámediggi lea dohkkehan raportta.
- Jus ohcci ii čuovo eavttuid, doarjjamáksimat bissehuvvot.
4.1 Meroštallannjuolggadusat
- Sámediggi sáhttá addit doarjaga gitta 100% dohkkehuvvon goluin, bajemuš doarjjamearri lea 40 000 ru.
- Golut maidda ii sáhte oažžut doarjaga:
- Doaibmabijuide/prošeavttaide mat leat oahpahuslága doaibmaguovllus ja mat leat skuvlaeaiggáda láhkageatnegahttojuvvon barggut.
- Girjjálašvuođa, neahttasiidduid ja diehtojuohkinávdnasiid jorgaleapmái.
- Oastit elektronihkalaš gálvvuid ja duhkorasaid.
- Doarjja ii addojuvvo dása: elektronihkalaš gálvvuid, duhkorasaid, bajásdoallamii, spesifiserekeahtes goluide, beaivválaš doaibmagoluide jođihit doaimma/fitnodaga, sosiála goluide, doaibmabijuide mat botnjet gilvvohallama, láigovisttiide, rádjovisttiide, opmodatoastimiidda, leasingii, vuodjinfievrruide, investeremiidda ja čielga lonuhemiide. Eará olggosgolut maid Sámediggi ii árvvoštala dárbbašlažžan doaimma čađaheapmái.
4.2 Definišuvnnat
- Doaibmagollun lohkkojuvvojit: rehketdoallo- ja revišuvdnabálkkát, reantogolut, divadat, eará finánsagolut, vearro- ja divatgolut, elrávdnji, lokálagolut, dáhkádusat, penšuvdnagolut, sosiálagolut, eará bargiidgolut, stivrabálkkát, stivragolut, fitnodatčoahkkin- ja váldočoahkkingolut, árvonjeaidimat ja -geahpedeamit.
- Sosiálagollun lohkkojuvvojit: bargiid skeaŋkkat, bargiid kurssat, friija kantiidna ja eará sullasaš ovddut.
- Fievrruin oaivvilduvvo: nr. 2 For-1994-10-04-918 Láhkaásahusas fievrruid, osiid ja biergasiid teknihkalaš gáibádusaid ja dohkkeheami birra (fievrridanláhkaásahusas).
- Investeremin lohkkojuvvo oamastusoassi mii bistá ja man geavahanáigi lea unnimusat 3 jagi ja gollohaddi lea 15 000 ru dahje eanet earret momssa (guoská momsageatnegasaide).
4.3 EOO-njuolggadusat
- Sámedikki doarjjaortnegat fertejit leat EEO-šiehtadusa stáhtadoarjjanjuolggadusaid rámmaid siskkobealde. EEO-šiehtadusa mearrádusat almmolaš doarjagiid juolludeami birra gusket Sámediggái seamma láhkai go stáhta-, gieldda- ja fylkkahálddašeapmái.
- Doarjja sáhttá muhtun dilálašvuođain juolluduvvot EEO-šiehtadusa njuolggadusaid vuođul binnánaš doarjagiid birra. Njuolggadusat binnánaš doarjagiid birra čuvvot miessemánu 10. b. 2024 láhkaásahusa nr 761. Dáid njuolggadusaid mielde ii sáhte doarjjavuostáiváldi golmma rehketdoallojagi áigodagas oažžut eanet go oktiibuot 300 000 eurosaš binnánaš doarjaga.
- Ovdalgo doarjja máksojuvvo, de ferte doarjjavuostáiváldi duođaštit Sámediggái ahte ii leat máksinjagi dahje guovtti ovddit jagi ožžon binnánaš doarjaga eará sajis, mii oktiibuot Sámedikki doarjagiin gaskamearálaččat lea eanet go 300 000 euro. Vejolaš ođđa almmolaš doarjjaohcamiid oktavuođas (beroškeahttá gos oažžu doarjaga) lea doarjjavuostáiváldis geatnegasvuohta dieđihit doarjaga birra. Dieđihangeasku gusto 3 rehketdoallojagi fálaldatáiggi rájes.
- ESA sáhttá geatnegahttit Sámedikki gáibidit doarjaga ruovttoluotta doarjjavuostáiváldis jus doarjja ii leat addojuvvon njuolggadusaid mielde dahje jus doarjjavuostáiváldi ii geavat doarjaga dan ulbmilii masa lea addojuvvon.
5.1 Ulbmilolahusa raporteren
- Doarjjaoažžu raportere bohtosiid prošeavtta/doaibmabiju mihttomeari ektui ja doarjjaortnega mihttu ektui.
- Dáid vuođul galget ulbmilolahusa eavttut raporterejuvvot:
- Mot lea prošeakta váikkuhan sámegiela oahppamii ja sámegielaid geavaheapmái Sámi giellavahkkus oktavuođas.
- Prošeavtta ulbmiljoavku
- Čilgehus mot prošeakta lea čađahuvvon.
- Makkár doaimmat ja lágideamit leat čađahuvvon.
- Galle oasseváldi leat oassálastán doaimmain.
- Buot raporterema dahká Sámedikki doarjjaportálas.
5.2 Rehketdoalu raporteren
- Doarjjavuostáiváldi galgá raporteret doarjjageavaheami Sámedikki doarjjaportálas.
- Ruhtageavaheami rehketdoalus galget leat mielde buot golut ja dietnasat, maiddái prošeavtta/doaimma eará vejolaš doarjagat ja dietnasat. Rehketdollui galgá váldit mielde dušše dakkár goluid ja dietnasiid mat njuolga gusket prošeavtta/doaimma čađaheapmái.
- Rehketdoallu galgá leat bardojuvvon nu ahte dan sáhttá buohtastahttit dohkkehuvvon gollomeroštusain. Jus dat ii leat dahkkon, de ii máksojuvvo doarjja. Jus dohkkehuvvon gollomeroštusas ja rehketdoalus leat mearkkašahtti erohusat, de galgá dan čilget.
- Jus prošeavtta/doaimma rehketdoalu loahpalaš golut leat unnit go mearrádusa dohkkehuvvon gollomeroštus, de unnida Sámediggi doarjaga vásttolaččat.
- Ruhtageavaheami rehketdoalu duođašta ná:
- Doarjja 50 000 ru rádjai sáhttá duođaštit dohkkehuvvon rehkegiin ja báŋkoduođaštusain ahte dat lea máksojuvvon. Ferte sáddet prošeaktarehketdoalu mas oaidná buot goluid ja sisaboađuid prošeavttas dohkkehuvvon gollomeroštallama ektui. Rehketdoalu galgá ráhkadit guittiid vuođul, ja guittet galget leat nummarastojuvvon ortnegis rehketdoalu vuođul.
- Doarjja badjel 100 000 ru duođaštuvvo ná: Stáhtaautoriserejuvvon rehketdoallodárkkisteaddji dahje stáhtafápmuduvvon rehketdoallodárkkisteaddji bokte.
- Doarjjavuostáiváldi gii lea registrerejuvvon lassiárvodivatregistaris, galgá rehketdoalus čájehit goluid ja dietnasiid lassiárvodivada haga. Dát ii guoskka sidjiide geat leat luvvejuvvon dahje ožžot spiehkastit lassiárvodivada rehkenastimis.
5.3 Čuovvuleapmi ja evalueren
- Sámediggi sáhttá dárkkistit adno go ruhta eavttuid mielde.
- Sámediggi sáhttá bivdit eanet dieđuid. Dát guoská dieđuide mat galget adnot statistihkas ja eará raporteremis ja doarjjaortnega evalueremis.
5.4 Doarjaga ruovttoluotta máksin ja sihkkun
- Prošeavtta/doaimma gárvvisteami oktavuođas galget geavatkeahtes doarjjaruđat máksot ruovttoluotta Sámediggái.
- Sámediggi gáibida doarjaga ruovttoluotta máksojuvvot jus dat lea máksojuvvon menddo ollu.
- Sámediggi geassá doarjjalohpádusa, dolle doarjjamáksima dahje gáibida doarjaga ruovttoluotta máksojuvvot jus:
- Doarjjavuostáiváldi lea rihkkon dieđihangeaskku.
- Doarjjavuostáiváldi lea rihkkon dáid njuolggadusaid mearrádusaid.
- Doarjja ii geavahuvvo doarjaga ulbmilii ja daid eavttuid mielde mat leat mearriduvvon doarjjareivves.
- Lea gáibiduvvon heaittiheapmi, ovddiduvvon reastaluvvangáibádus, doarjjavuostáiváldis leat rahppojuvvon priváhta dahje almmolaš vealgešiehtadallamat dahje doarjjavuostáiváldi heaitá máksimis máksámušaidis.
- Doarjjavuostáiváldi lea vuovdán iežas investeremiid ovdal go vihtta jagi leat gollan. Dát guoská investeremiidda maidda Sámediggi lea juolludan doarjaga.
- Jus doarjjavuostáiváldi ii mávsse ruovttoluotta, de sáhttá Sámediggi rievtti bokte gáibidit máksojuvvot dan mii lea buorrin. Jus ruhta ii leat máksojuvvon ruovttoluotta dan áigemearrái mii lea biddjon, de gáibiduvvojit reanttut maŋŋoneami ovddas vel lassin, gč. juovlamánu 17. b. 1976 lága nr. 100 reanttuid birra maŋŋonan máksima oktavuođas jna.