Barents-laavenjostoe

Barents-laavenjostoe lea aalkoeåålmegidie jïh regijovnine noerhtene råållam vadteme laavenjostosne Russlaantine.

Barents-laavenjostoe tseegkesovvi Kirkenes-bæjhkoehtimmien tjïrrh 1993 jïh lea guedtije tsegkie regijonaale laavenjostosne noerhtene. Jaepien 2013 orre Kirkenes-bæjhkoehtimmie nænnoestamme sjïdti. Dïhte maam akt jeahta dan bïjre maam buektiehtamme mænngan lea laavenjosteme 20 jaepieh, jïh orre ulmieh beaja laavenjostose dej båetiji jaepiej.

Barents-laavenjostoe lea aalkoeåålmegidie jïh regijovnide noerhtene aktem råållam vadteme laavenjostosne Russlaantine. Barents-laavenjostoen tjïrrh lea gellie læhkoes laavenjostoeprosjekth tjïrrehtamme, joekoen kultuvre- jïh jielemebielesne. Barents-laavenjostoe lea viehkiehtamme dam saemien ektievoetedomtesem saemiejgujmie Kola-njaarkesne nænnoestidh.

Barents-regijovne

Barents-regijovne mahte govhte millijovnh årrojh åtna jïh lea 1,75 millijovnh kvadraatekilomeeterh stoerre (ånnetji vielie goh vïjhte aejkieh dan stoerre goh Nöörje).

Luhkiegolme fylhkh jïh jeatjah regijonaale ektievoeth Barents-regijovnesne, jïh leah meatan Regijovneraeresne;

  • Nordlaante, Romsa jïh Finnmarhke Nöörjesne
  • Västerbotten jïh Norrbotten Sveerjesne
  • Lapland, Oulo jïh Kainuu Soemesne
  • Murmansk, Karelen, Arkhangelsk, Komi jïh Nenets Russlaantesne

Barents-laavenjostoe sjugniehtåvva göökte politihkeles daltesisnie: akte gaskestaateles daltese maam Barents-raerie stuvrie jïh akte gaskeregijonaale daltese maam Regijovneraerie stuvrie.  Dïhte aktivyöki barkoe dan gaskestaateles jïh gaskeregijonaale daltesen gaskem lea akte Barents-laavenjostoen sjïere væhtijste jïh vieksiesvoetijste.

Barents-raerie (Barents Euro-Arctic Council - BEAC)

Barents-raerie (Barents Euro-Arctic Council - BEAC) lea forume laavenjostose staati gaskem gyhtjelassi bijre mah leah Barents-regijovnen bïjre. Lïhtsegh leah Danmarhke, Soeme, Islaante, Nöörje, Russlaante, Sveerje jïh EU-kommisjovne. Uktsie laanth vïhtesjæjjastatusem utnieh. Åvtehkedåehkie stuvresåvva göökte jaepieh fïereguhten aejkien Soemen, Nöörjen, Russlaanten jïh Sveerjen gaskem.

Aalkoeåålmegi barkoedåehkie (WGIP) lea meatan tjåanghkojne Barents-raeresne, jïh tjåanghkojne embeetemaenniemoenehtsisnie.

Regijovne-raerie (Barents Regional Council - BRC)

Regijovne-raerie (Barents Regional Council - BRC) tjirkijh dejstie 13 regijonaale ektievoetijste åtna mah leah Barents-regijovne, jïh tjirkijh dej golme aalkoeåålmegi åvteste regijovnesne, saemieh, nenetserh jïh vepserh. Västerbotten åvtehkedåehkiem åtna 2019-2021.   

Aalkoeåålmegi barkoedåehkie   (Working Group of Indigenous Peoples - WGIP)

Aalkoeåålmegi Barkoedåehkie (WGIP). Regijovneraerie barkoedåehkiem nammoehti jïh ihkuve dåehkine sïjhti 1995. WGIP raeriestæjjastatusem åtna Regijovneraaran jïh Barents-raaran, jïh dan åvteste sjïere politihkeles statusem åtna dan byjjes struktuvren sisnjelen Barents-laavenjostosne. Saemien Parlamentarihkeles Raerie tjirkijidie nammohte soemen, sveerjen jïh nöörjen bieleste, njieljie jaepieh. Tjirkijh saemiej, nenetseri jïh vepseri åvteste russiske bielesne veeljesuvvieh golme jaepide raeriestimmien mietie jïjtsh organisasjovnijste.

Saemien parlamentarihkeles raerie 3 ållesth 6 lïhtsegijstie nammohte Aalkoeåålmegi Barkoedåahkan (WGIP). SPR lea daejtie nammoehtamme:
Lars Anders Baer  Sveerjen Saemiedigkien åvteste
Anni Koivisto  Soemen Saemiedigkien åvteste
Piera Heaika Muotka  Nöörjen Saemiedigkien åvteste

Dahkoesoejkesje maam Barents aalkoeåålmegekongresse nænnoesti 2015 barkoedåehkien barkoem stuvrie. Barkoedåehkien eadtjohke barkoen tjïrrh dåeriesmoerh, mejtie dagke eah lin sïjhteme digkiedidh jeatjah veajkoej, biejjieöörnegasse bïejesuvvieh. Barkoedåehkien statusen mietie dïhte maahta meatan årrodh tjåanghkojne Barents-raeresne jïh tjåanghkojne embeetemaenniemoenehtsisnie jïh tjåanghkojne Barents regijovneraeresne jïh moenehtsisnie.

Aalkoeåålmegeraeriestæjja Barents-tjaelemesijjesne lea akte ållesth göökte tjaeliejijstie aalkoeåålmegi barkoedåehkesne Barentsisnie, åvtehkinie ektine Barents aalkoeåålmegekontovreste Murmanskesne.

Barents aalkoeåålmegekontovre (Barents Indigenous Peoples’ Office - BIPO)

Barents aalkoeåålmegekontovre (Barents Indigenous Peoples’ Office – BIPO) tseegkesovvi 2003. Nöörjen Saemiedigkie maaksojde maaksa kontovren åvteste jïh Barents-tjaelemesijjie dïedtem åtna reeremen åvteste kontovreste.

Kontovre edtja ektiedimmine årrodh aalkoeåålmegi gaskem Barents-laavenjostosne jïh aalkoeåålmegi jïh jeatjah aktööri gaskem Barents-laavenjostosne, jïh edtja joekoen aalkoeåålmegidie russiske bielesne viehkiehtidh prosjekteohtsemigujmie jïh bïevnesigujmie. BIPO juhti 2007 Murmansken staareste Lovozerose. 2012 kontovre juhti Murmanskese. Tatiana Egorova kontovrem stuvrie.