Gïeleskreejremebaalhka

Saemien gïeleraerie gïeleskreejremebaalhkam tseegki 2000. Baalhka vadtasåvva fïerhten njealjeden jaepien akten almetjasse, institusjovnese, prosjektese jallh seabran mij hijvenlaakan saemien gïelem eevtjie, vaarjele jïh nænnoste.

Saemien gïeleraerie dam voestes baalhkam vedti, men don mænngan Saemien gïeleståvroe  jïh Saemiedigkieraerie dïedtem åadtjoejin baalhkam joekedidh. Aalkovisnie baalhka lij 10 000 kråvnah, men læssani 80 000 kråvnide 2025.

Saemiedigkie gïeleskreejremeåasam vadta fïerhten njealjeden jaepien. Sjïere almetje jallh sïelte, prosjekte jallh organisasjovne, mij jïjnjem barkeme nænnoestimmine, evtiedimmine jïh vaarjelimmine saemien gïeleste maahta dam åadtjodh. Ih gåaredh åasam vedtedh Saemiedigkien lïhtsegidie jallh reeremasse.

Gaajhkesh maehtieh raeriestidh gie jallh mij byöroe åasam vitnedh. Edtja raeriestimmiem tjaaleldh tjïelkestidh jïh Saemiedigkien gïelegoevtesasse seedtedh voerhtjen 30. b. åvtelen, don jaepien baalhka edtja vadtasovvedh. Saemiedigkieraerie nænnoste gie edtja baalhkam vitnedh, mij vadtasåvva stoerretjåanghkoen sjïekenisnie ruffien.

Vitnije tjeahpoediplomem jïh 80 000 kråvnah åådtje.

Baalhka vihth vadtasåvva jaepien 2029.

Baalhkavitnijh 2000-2025:

Inger-marie Oskal Åse Pulk, Sámediggi

2025 Oskal-Ántte Inger-márjá/Inger-marie Oskal

Gjennom sitt arbeid som tolk og oversetter har Inger-marie Oskal gjort vårt hjertespråk, samisk, tilgjengelig for både barn og voksne – i møter, i bøker og på TV.  Hun er et godt forbilde og en trygg veileder gjennom sitt personlige engasjement for språkarbeid. Hun har opprettet språkgrupper i sosiale medier med et tydelig mål om å løfte det samiske språket fram på en positiv og inkluderende måte. Hun står også bak de populære koppene med slektsord på nord-, sør- og lulesamisk, som i dag finnes i mange hjem. I tillegg har hun engasjert seg for å få på plass et nytt tolkeutdanningstilbud ved Sámi allaskuvla / Samisk høgskole, et tilbud som starter opp til høsten.

2021 Jusse Juhán Niillasa Gáre Márjá/Karen Marie Eira Buljo, Guovdageaidnu

Karen Marie lea vuajneme daerpies saemien aerpievuekien daajroem jïh gïelem mij dïsse govlesåvva, vaarjelidh jïh nænnoestidh. Dïhte barkoem dorjeme vaajnojne, stenkiesvoetine, vyörtegsvoetine jïh gieriesvoetine saemien gïelese jïh kultuvrese.

Karen Marie lea sjïere biejjielåhkoem dorjeme mij aalka suehpeden jïh orreje voerhtjen, jïh dan gaavhtan båatsoejaepiem dåerede. Dïhte aaj jienebh learoegærjah bæjhkoehtamme, dej gaskem gærja låavthgåetieåtnoen bïjre jïh akte novhtehkegåaromen bïjre. Dïhte aaj Saemien jïlleskuvlesne ööhpehtamme saemien aerpievuekien daajrosne jïh faagegïelesne mij dïsse govlesåvva.

2017 Jane Astrid Juuso, Unjárga

Jane Astrid lea barkeme ihke saemien gïele edtja hijven tsiehkieh utnedh Unjárgesne. Goh åvtehke Isak Saba-jarngesne dïhte gïelesijjieh tseegkeme gusnie saemien lea åejviegïele. Desnie faalenassh dovne maanide, geerve jïh båarasåbpoe almetjidie. Dïhte eadtjohkelaakan barkeme saemien gïelem jieliehtidh jïh dan sjïekenisnie kuvsjem «Válddán giellan ruovttoluotta /Manne gïelem bååstede vaaltam» evtiedamme.

2013 Ingor Ántte Ánte Mihkkal/Ánte Mihkkal Gaup, Guovdageaidnu

Ánte Mihkkal lea gellielaakan barkeme saemien gïelem eevtjedh. Dïhte tjaelije, joejkije jïh lohkehtæjja. Dïhte saemien aerpievuekien joejkem våajnoes dorjeme, jïh saemiengïelem voerkeslaakan eevtjeme gosse saemien heamturh saemiej bïjre soptsestamme. Soptsesigujmie Juffán bïjre jïh jeatjah soptsesigujmie dïhte saemien njaalmeldh soptsestimmievuekieh, saemien aerpievuekieh, gïelem jïh jieledevuekieh buakteme.

2009 Sagka Stångberg, Dearna

Sagke lea jïjnjem barkeme åarjelsaemien gïelem eevtjedh, joekoen maanaj jïh noeri njaalmeldh gïelem eevtjedh. Dïhte vuekieh vueptiestamme mah leah hijven maanaj jïh noeri gïelelïerehtimmesne, jïh dej vuekiej mietie ööhpehtamme gosse lohkehtæjjine barki. Jeenjesh leah åarjelsaemien lïereme viehkine Sagkan lïerehtimmievuekijste.

2002 Harry Solhaug, Gáivuotna

Harry lea saemien gïeline barkeme Gáivuotna-dajvesne gellie jaepieh. Dïhte saemien sijjienommh registreereme jïh buerkiestamme, mearoesaemien terminologijine barkeme jïh maanagïertigujmie, skuvligujmie jïh gïelejarngine Gáivuotnesne laavenjosteme. Harry lij akte dejstie nööremes almetjijstie mah noerhtesaemien Manndalen smaaregïeline soptsesti. Dïhte pryövi gïelem vaarjelidh jïh eevtjedh Manndalen-dajvesne gellie luhkiejaepieh, gusnie gïele lea viesjies orreme guhkiem.

2001 Gïeledåehkie Skániteste

Dah lin vyörtegs gïelebaalhkam åadtjodh sijjen barkoen åvteste joekehts boelvh, dovne maanah, geerve almetjh jïh båarasåbpoe almetjh, madtjeldehtedh meatan åadtjodh gïeledarjoeminie. Dåehkie ovmessie gïelebarkoeh tjïrrehti terminologijen sisnjelen jïh saemien sijjienommh sïjse tjöönghki jïh vaarjeli.

2000 Eejhtegedåehkie Ájluokteste

Njieljie eejhtegepaarrh, Lill-Tove jïh Oddmund Paulsen, Anne Kalstad Mikkelsen jïh Filip Mikkelsen, Solvår Knutsen Turi jïh Arne Johan Turi, jïh Adele Nystø Ráhka jïh Per Arne Ráhka Saemiedigkien voestes gïeleskreejremebaalhkam åadtjoejin. Dah saemien maanagïertem eelkin Divtasvuodnesne 1989 dan itjmies gïeleevtiedimmien gaavhtan. Eejhtegedåehkie buektiehti gïeleevtiedimmiem reaktoe otnjegasse vihth åadtjodh, jïh numhtie buektiehti julevsaemien gïelem vaarjelidh jïh eevtjedh.

Juekemebåalah