Vistegáhtten, seailluhan ja kultureanadat juogus
Sámedikki áigumuššan lea váikkuhit dan ahte sámi huksenárbi gozihuvvo ja sihkkarastojuvvo ulbmillaš ja plánalaš hálddašeami bokte.
Huksenárbi lea deaŧalaš oassi sámi kulturhistorjjás. Dat lea deaŧalaš máhttogáldu sámi leahkima, huksendábiid, ealáhusheiveheami ja eallinvugiid birra. Dasa lassin lea dat ávkkálaš sámi identitehta huksemis, báikeovddideamis ja árvoháhkamis. Huksenárbbi geavaheapmi ja bajásdoallan gullá maiddái dáláš biras- ja ceavzilvuođa perspektiivii.
Mii bargat ná ja dáinna lágiin
Sámi kulturmuittuid gaskkusteapmi ja láhčin, oktavuohta ráfáidahttojuvvon visttiid eaiggádiiguin ja doarjjaortnegiid ulbmillaš hálddašeapmi leat juhkosa deaŧalaš barggut. Dán mii háliidat:
- Ráfáidahttojuvvon ja gáhttenárvosaš sámi visttiid ovddastuslaš oassi galggašii dohkálaččat dikšojuvvot.
- Oassi sámi kulturmuittuin ja kulturbirrasiin lea láhččojuvvon ja oainnusmahttojuvvon sámi servodahkii ja olbmuide oppalaččat
- Láhččojuvvon kulturmuittuin ja kultrubirrasiin lea dohkálaš dikšu plánalaš dikšuma bokte.
Min deaŧaleamos doaimmat
Kulturmuitojuogus
Kulturmuitojuhkosis lea njuolga oktavuohta fylkkaide, gielddaide, priváhta huksejeddjiide, museaide ja servviide ja báikkálaš olbmuide. Áššemeannudeapmi plána- ja huksenáššiin dagaha ahte min juhkosis dávjá lea vuosttaš ja áidna oktavuohta mii ollugiin lea Sámedikkiin.
Dán mii bargat ja dáinna lágiin
Sámediggi lea sámi kulturmuittuid hálddašaneise-váldi miehtá Norgga. Mii doaibmat gulaskuddan-instánsan fylkkagielddain seamma dásis. Juogus fuolaha ahte kulturmuitolága ulbmil čuovvoluvvo.
Kulturmuitolágas § 4 čuožžu ahte buot sámi kulturmuittut 1917 dahje das boarraseappot leat automáhtalaččat ráfáidahttojuvvon. Maiddái válljejuvvon kulturmuittut mat leat nuorat sáhttet ráfáidahttojuvvot ovttaskas mearrádus bokte lága mielde. Láhkaásahusa bokte lea Sámedikkis váldi maiddái juolludit sierralobi doaibmabijuide mat sáhttet váikkuhit automáhtalaččat ráfáidahttojuvvon sámi kulturmuittuide.
Dasto lea vejolaš sihkkarastit kulturmuittuid, kulturbirrasiid ja eanadaga plána- ja huksenlágas. Ollislaš plánen ja areála-hálddašeapmi addet buriid eavttuid sámi kulturárbbi goziheapmái. Mii veahkehit dás ovttas gielddaiguin ja eará plánaberošteddjiiguin.
Juogus láve maiddái fitnat registreremiin kultur-muittuid. Dát dáhpáhuvvá dávjá geahčademiin, man oktavuođas dahkkojuvvo visuála bajilohcan, ja vejolaččat váldojuvvojit iskosat, roggojuvvo ja mihtiduvvo GPS:in ja eará rusttegiid vehkiin. Dán lágan bargu dahkkojuvvo dalle go ii leat muohta iige girsi olgun. Geahčademiid čađahit sihke min fásta bargit ja gaskaboddosaš gieddearkeologat.
Min deaŧaleamos barggut
- Sámi kulturmuittuid hálddašeapmi
- Gulaskuddaninstánsa
- Fásta sámi kulturmuittuid registreren ja duođašteapmi
- Registreret njálmmálaš árbevieru ja ávnnaskeahtes kulturmuittuid
- Ovttasbargu almmolaš oasebeliiguin, eaktodáhtolaš organisašuvnnaiguin ja priváhta eaiggádiiguin, sámeservviiguin, museaiguin.
- Sámi kulturárbbi oainnusmahttin