Vuartesjh soptsesem Komsan bïjre:
Læstadijanisme
Læstadijanismen guhtsiehtimmie, gohtjesovveme «Dålle Sinaieste» Gárasavvonistie jïh abpe Noerhtekalodtem saaseri jaepien 1848 mænngan. Saemien ööhpehtæjjah Læstadijusen learoem meatan veeltin mearoegaedtien vööste. Jaahkoe varke saaseri jïh mearoegaedtiedajvide Noerhte-Nöörjesne jaksi joe seamma gïjren. Læstadijnanismen gaavhtan doh moraalen, sosijaale jïh materijelle tsiehkieh voenine jorkesin. Dïhte raajnesvoeten sådtoes jieliedistie krïevi jïh ij gåessie gih garretjaetsiem jovkedh, mij gellie saemien voenh eerji. Akten baelien gosse åejvieladtjh pryövin saemien gïelem jïh kultuvrem nåhkehtidh, ööhpehtæjjah læjhkan gïelem nuhtjin. Læstadijanisme dan åvteste saemien gïelem vaarjeli.
Dålle Sinaieste
Gïjren 1848 göökte saemienïejth Vassdaleste jïh Gratangeste Sveerjese vöölkin skylledh. Dah læstadijanismen dïjrem bååstede veeltin sijjen voenide. Dïhte akte nïejte Jerpe Gadja, jaahkoen bïjre baahkeslaakan soptsesti gosse gåetide bööti. Dïhte seamma båeries baernie, John Mikkelsen åadtjoeji dïjrem govledh jïh sov jaahkoem jarkaji. Mænngan dïhte ööhpehtæjjine sjïdti.
Ööhpehtæjja Andres Huika
Gosse båatsoesaemie jïh ööhpehtæjja Anders Huika Vassdalen gåajkoe bööti 1849 saerniedimmie eelki illedahkh vedtedh jïh jienebh sijjen jaahkoem jarkajin. Anders lij dïhte voestes ööhpehtæjja mij saadthalmetjinie seedtesovvi Ofoten gåajkoe åålmegistie. Gaavnedimmieh Vassdalesne lin saemiengïelesne. Nöörjen årrojh Bjerkvikeste daamtaj dohkoe böötin edtjin jupmeles dïjrem govledh. Men idtjin dah saemien guarkoeh, jïh mahte ajve guarkajin baakoe Jesuse neebnesovvi. Gellie luhkie jaepiej mænngan nöörjen årrojh dan jïjnjem saemien lïereme guktie prïejhki sisvegem guarkajin. Naemhtie læstadijanisme aaj dejtie nöörjen almetjidie mearoegaedtiem saaseri.
Aajnehke saetnies jaahkoe
Læstadijanisme tjåadtjoehti dïhte lij dïhte aajnehke saetnies jupmeles jïh lutheren jaahkoe. Læstadijaanerh lin daamtaj giefies almetjh mah aelhkie tsiehkiej nuelesne jieliejin. Sïemesvuekie jaahkoeladtji luvnie lij nænnoes.
Tsiehkie nöörjen gærhkose lij geerve. Gærhkoe jïh hearrah bijjieklaassine vuajnalgin bielelen naan stoerre sosijaale ektiedimmie sïejhme almetjigujmie. Mearan hearrah Jupmielasse rohkelin aanteges luejhtemen bïjre, læstadijaanerh sinsitniem rohkelin aanteges luejhtemen bïjre. Hearrah dejnie stööremes jïh åajvemes gåetine årroejin voenges seabradahkesne jïh jeatjah gïelem soptsestin, dan åvteste daamtajommes åerjielistie böötin. Dej sosijaale ektiedimmie lij doh ræjhkasommes seabradahkesne, goh aajhterh gööliji årromesijjijste jïh åesiestæjjah. «Geervebe ræjhkoes almetjasse elmien vïrrerööpses oksen tjïrrh båetedh goh kameelem naaloensjelmien tjïrrh åadtjodh» lij akte baakoetjierte maam læstadijaanerh seabradahken bijjieklaassen vööste nuhtjin. Hearrah sijjen daajroem gærjine utnin, men jaahkoeladtjh sijjen daajroem vaajmoej sisnie. Hearrah dan åvteste seremonijemïesterinie vuajnalgin mah lin olkese seedtesovveme åejvieladtjijste.
Lïhke fuelhkiebaanth
Lij lïhke fuelhkiebaanth saemiej gaskem Vassdalesne jïh Snubbesne.
Soptsestallemi tjïrrh maadtoeladtji gaskem dïhte jupmeles dïjre Snubbese bööti. Men easkah 1855 jaahkoe tsåeptsiem åadtjoeji:
Ole Jakobsen Nibla (1815-1893) tjoejki Snubban luvhtie sov maadtoeladtji gåajkoe Norrkaitumisnie Jïellevarresne 1854 jïh bååstede bööti jaepien don mænngan. Dïhte jaahkoem jarkaji Norrkaitumisnie jïh lij ööhpehtæjja gosse bååstede Snubbese bööti. Altese dajve lij Grovfjord, Herjangen, sisnjelds jïh byjngetje Bogen, Lavangseidet jïh Ballangsmark. Dïhte lij voestes feelije ööhpehtæjja Ofotesne. Baernebe Lars Olsen (1844-1924) altese jupmeles dïjrem jåerhkieji, gie aaj tjåanghkoeh utni Ofotesne jïh Åarjel-Romsesne.
John Olai Elvebakk
John Olai Elvebakk reakadi mïetsken 1912. Muvhth askh åvtelen veartenasse bööti, John Olaien tjidtjie lij guessine aajkohken luvnie Snubbesne. Gosse edtji gåatan vaedtsedh aajkohke jeehti: Datne Hearran apostelem dov tjåejjesne guadtah. Govlem eengkelh laavloeminie destie.
Læstadijanen jaahkoen deanere John Olai Elvebakk (1912-1984) gaertienistie Elvebakk Snubbesne bööti. Altese lïhke fuelhkie lij læstadijaanerh , men jïjtje ij lij jupmeles maana- jïh noerejaepiej. Easkah gosse lij 19 jaepien båeries dïhte gåhtjomem Jupmielistie dååjri jïh jaahkoem jarkaji. Voestes tjåanghkoe maam höölti lij 1935, gosse lij 23 jaepien båeries jïh lij Novesne Grovfjordesne, sov voehpesassan jïh vuanavassan luvnie.
John Olai jïh gåmmebe Johanna 7 maanah åadtjoejin; 1 baernie jïh 6 nïejth, jïh dah gaertieninie Elvebakkesne gïehtelin. John Olai lij meatan Herredsståvrosne jïh åålmegeraeresne gellie boelhkh. Dïhte åehpies lohkijinie sjïdti jïh jeenjesh båehtjierdi rohkelassen tjïrrh Jupmielasse. John Olai stoerre seahkarimmiem utni goh meatanalmetje jïh jaahkoen åajvaladtje gaajhkene lehkesne gusnie lij. Dïhte lij væjkele öörnedh guktie almetjh murriedin, dïhte lij dåajmijes almetji vööste jïh dej mïeli vööste. Snubbesne daamtaj guessine mïnni kraannaj luvnie, saaht maam jaahkojde dah utnin, juktie gïehtjedh gaajhkesigujmie hijven. Dïhte sjïere hoksem vuesiehti dejtie almetjidie mah geerve utnin jieliedisnie, jïh dej luvnie mïnni soelkehtidh.
Goh ööhpehtæjja abpe sov jieledem læstadijnanismen dïenesjisnie nuhtji. Dïhte dan åvteste jïjnjem fealadi, dovne daennie laantesne jïh ålkoelaantesne. Dïhte lij gaskem jeatjah meatan dam voestes læstadijaanen jaahkoeseabradahkem tseegkedh Danmarhkesne. Men saemieh lin altese vaajmoen lïhkemes. Dan åvteste saemiesti dellie lïhke jïh nænnoes baanth sjïdti sov jïh jeatjah almetji gaskem. Dïhte aaj böönh höölti saemiengïelesne. Tjåanghkosne Deatnusne gellie almetjh sijjen jaahkoem jarkajin mearan saerniedi.
John Olai sealadi mïetsken 12.b., seamma biejjien goh 72 jaepien båeries sjïdti. Ovrehte 1200 almetjh sïjhtin John Olaiem kroeptese dåeriedidh.