Lucie Mortensdatter Kant
Lucie Rossenvaerine reakasovvi 1857. Desnie tsiehkieh lin geerve båatsoesaemide. Jeenjesh geerestamme sjïdtin sijjen båeries gåatomedajvijste. Jieniebinie tjïeltine luhpehts sjïdti bovtsem gåatoemisnie utnedh. Juktie bïerkenidh gellie saemieh jeatjah barkoem ohtsedin, goh gruvaj sisnie jïh tseegkeldahkine. Naakenh ryöjnesjæjjine eelkin nöörjen båatsoesiebrine. Akte dejstie lij Lars Jonasson Myrås. Lars jïh gåmma Lucie dan åvteste böötin juhtien Vangese 1891.
Jielede Vangesne
Gaalletjeguaktah onne dïmperegåetesne bijjene vaeresne årroejin Smådalesne. Dah Smådalen jïh Rossendajvi gaskem juhtin gusnie annje jïjtsh stuhtjetjem utnin. Gaalletjeguaktah gellie maanah åadtjoejin, göökte dejstie reakasovvin Vangesne. Såemies aejkien gaskem jaepien 1901 jïh 1904 Lars gaarvene, jïh ij guhte daejrieh mij dejnie heannadi. Lucie oktegh sjædta sov golme maanajgujmie mah annje veasoejin. Dejnie minngebe jaepine aaj dejtie dassa. Dah juvlelgamme Vang gærhkoegaertienisnie. Minngemes bielien jieliedistie Lucie voenesne årroeji. Dïhte lij giefie jïh oktegh, jïh tjoeri gaertieninie almetji luvnie årrodh. Dïhte sealadi 1944, 87 jaepien båeries.
Åabpetjeguaktah vaassjegeajnoejgujmie åarjelsaemien dajvesne
Gaskoeh 1800-låhkoen båatsoe Rossendajvesne lij tjarke deadtoven jïh njerremen nuelesne nöörjen seabradahkeste. Båatsoesaemieh sijjen gåatomedajvh båantide dassin jïh destie giefiesvoete sjïdti. Gellie saemieh dööpmesovvin stoerre bööth maeksedh gosse sijjen aerpievuekien gåatomedajvh nuhtjin. Jienebh fuelhkieh geafoejin, jïh jeenjesh tjoerin pryövedh jieliemassem jeatjah lehkesne åadtjodh. Göökte dejstie gïeh dajveste feerin lin åabpetjeguaktah Lucie jïh Sofie. Lucie Valdresasse haajpani jïh Sofie Orkdalen gåajkoe feeri. Åabpetjeguaktah plearoeh vaassjegeajnoeh åadtjoejigan fïereguhten lehkesne.
Lucie
Gosse lij noere jïh åvtelen pruvri Lucie maanam åadtjoeji. Maana slïedtetjinie sealadi. Dïhte njieljie jaepieh mænngan Lars Jonassen Myråsine pruvri.
Jaepien 1889 paarretjealmetjh jienebi jeatjah åarjelsaemiejgujmie ektine Veartenevuesiehtæmman Parisesne mïnnin. Dej baernie Jonas, gie ij lij aktem jaepiem illeme, lij gïerhkememaana. Båarasommes baernie, Morten, gie lij ovrehte golmen jaepien båeries, idtji Parisese dåeredh.
Veartenevuesiehtimmeste Parisesne 1889. Saemieh jïh jeatjebh mah primitijve ryöknesovvin, vuesiehtæmman bïejesovvin kreekehaakanidie jïh parhkide. Jienebh åarjelsaemien fuelhkieh lin Parisesne. Paarre guvvien gårroehbielesne, onne Jonasinie gïerhkemisnie, lea Lucie jïh Lars. Guvvie vaaltasovveme ovrehte göökte jaepiej åvtelen Vangese böötigan.
Roland Bonaparte. Fargelagt av Per Ivar Somby. Rettighetshaver: Sametinget.
Vangese
Suehpeden minngeben jaepien paarretjealmetjh baerniem åadtjoejin gie nommem Nils åadtjoeji. Dïhte ajve aktem jaepiem jielieji, jïh sealadi suehpeden 1892. Varke mænngan Nils sealadi Lars barkoem ryöjnesjæjjine åadtjoeji Vang jïh Øye båatsoesiebresne, jïh dellie fuelhkie Vangese Valdresisnie juhti. Dej minngebi jaepiej fuelhkie lij dovne Vangesne jïh Rossendajvesne. Aktem boelhkem dah bovtsebïrhkem sijjen hïejmedajvine utnin, men dah ånnetji ånnetji gaarvanin. Lucie jïh Lars njieljie vielie maanah åadtjoejigan, men göökte dejstie sealadin åvtelen akte jaepie lij vaaseme. Vååjnoe goh dah jïjnjem Rossendajvine hööltestin såemies jaepieh tjuetiejaepien galhkuven. 1898 Lars Arvedals gruvesne barki, jïh minngemes baernie, Nils Zacharias reakasovvi Ålenisnie 1899 jïh juvlelgi Rossesne. Seamma jaepien fuelhkie noerhkesovvi Ålenistie juhtedh. Tjïelth lin mandaatem åådtjeme båatsoem nihtedh, jïh radtsoeh njoelkedassi mietie meehtin dåarjoem giefies saemiefuelhkide nyöjhkedh. Minngeben jaepien akte vihth ovlahkoe sjugniehtåvva: Båarasommes baernie Morten lopmeværsjosne gåårje.
Mænngan Lucie jïh doh golme maanah gïeh annje jieliejin noerhkesovvin Ålenistie juhtedh, dah Vangen tjïeltese vihth böötin, mij sjæjsjali fuelhkiem dåarjoehtidh. Dïhte minngemes maam Larsen bïjre daejrebe, lea dïhte lij meatan dennie stoerre gruvastreejkesne Rossesne 1901. Dan mænngan ij leah vielie dan bïjre govleme, jïh ij guhte daejrieh gåabph haajpani. Dej minngebi jaepiej Lucie sov golme aajmene maanah aaj dassi, minngemes maana 1910. Dellie Lucie lij 53 jaepien båeries jïh våålese voenese juhti. Doh minngemes golmeluhkie jaepieh sov jieliedistie lij dobpesaemie gaertieninie Vangesne.
Sofie
Lucien åabpa Sofie lij 13 jaepieh båarasåbpoe. Aaj dïhte jïjnjem sårkoem dååjrin. Dïhte Jonas Nilsenine pruvri snjaltjen 4.b. 1875. Dah guaktah jïjnjem bïjre jarkan juhtijigan sotnen krievvine jïh lin jïjnjem Orkdal-dajvesne. Dej lij ståapoe Finnbuengesne, gusnie årroejin gellie giesieh. Daelvege gåetieluhpiem gaertieninie utnin. Dovne Jonas jïh Sofie vytnesjin jïh vætnojde doekin. Lissine Jonas lij væjkele jïh åehpies duvrievijrije. Gosse duvrie dajvese bööti dellie båvroe seedtesovvi Jonasen mietie.
Sofie jïh Jonas govhte maanah åadtjoejigan: Nils, reakadamme 1880 Åsenisnie Geitastrandesne, sealadi seamma jaepien. Göökte jaepiej mænngan Anne Marie reakadi Bakkenisnie Geitastrandesne, jïh sjovnine sealadi Rislihaugesne Orkdalesne 1906. Ovrehte fïerhten mubpien jaepien doh njieljie minngebe maanah reakadin: Bernt, Morten, Margreth jïh Jonas. Gaajhkesh bielelen Morten sealadin goh lin noere. Morten lij aajnehke maana gie guhkebem eejhtegijstie jielieji. Dïhte sealadi 34 jaepien båeries, goh skïemtjije Orkdalen skiemtjehïejmesne.
Les mer om Sofie og Jonas i en artikkel om Finnbuenget
Ektie vaassjegeajnoe
Dovne Lucie jïh Sofie gellie maanah åadtjoejigan, men gaajhkide dassigan. Jalhts lij sïejhme don baelien maanah sealadin, lij sån lyövlehke gosse abpe maanafoeve sealadi jïh idtji maadtoe guhkiebasse jåerhkieh.
Naakede dehtie vaejveste maam guedtiejin, maahta dagke diktesne «Mov eatneme» vuejnedh maam Paulus Utsi lea tjaaleme:
Gåvnehte mov eatneme
Baalkah giedtsies sjïdteme
Gåarhmede leevles sïlligujmie
noerhkesovvem mov hïejmem laehpedh
Mov lijnies baahkes ietniengielese
ammes baakoeh roehtsem åådtjeme
Baetsieh mojhtesisnie årromesijjie
maanabaelien stååkesijjieh
Gaaje aehtjeben låemties bealloeråantjojste
gïengele mov sisnie gaaja
Mierhkem mov uvte vuajnam
Vaajmosne domtese
Sïjhtem aehtjeben vaedtsemeklaahkam måjhtajidh
Soenem, rïejhpem jïh dïrregeveaskoem
Mojhtesisnie raajrojne jåhta
Don onne johken lïhke
mov råantjoen bielie paanhtje
Feeleme svæhkine vuemien tjïrrh jåhta
Aellieh luejhtieh dam jieledem maam leah eerpeme
Steerh dam abpe datnine
Reakta don eatnamasse maam leah dasseme
Lucie voenesne
Mænngan Lucie våålese voenese juhti, dïhte gellie jaepieh Aastadesne årroeji. Desnie jïjtse tjïehtjelem utni gusnie jïjtje öörni jïh beapmoem jurjiehti. Daamtaj voenesne mïnni, jïh lij jïjnje Inga jïh Kristoffer Kvamen luvnie. Desnie lij iktesth åajvaguessie jïh beapmoem åadtjoeji.
Ånnetji åvtelen 1930 Lucie tjoeri Aastadeste juhtedh, dan åvteste fuelhkie edtji læssanidh jïh sijjiem jïjtje daarpesji. Dellie Lucie Flatenasse juhti jïh mænngan gaertienasse Bø Oppigarden.
Soptsesåvva Lucie iktesth saemienvaarjojne veedtsi. Dïhte lij åehpies sov buerie bïevsteren åvteste, men aaj jeatjah bïevsterem vuesiehti jis naakenh satnem nïrrehtin. Gærhkoeaejlegi Vangesne gutnedimmiem åadtjoeji sov klaeriedihks gaptan åvteste.
Voenesne lij åesiestæjja man nomme H. T. Ellingbø. Dïhte stoerre, njoetske prïhtjegh doeki mejtie gåhtjoeji Lussi-prïhtjege, Lucien nommesne.
Lucie bopkehti, naakede mij ij lij sïejhme nyjsenæjjaj gaskem Vangesne. Juelkine baarhkohkh voedtegigujmie utni.