Dan sjïdtije teehpemen gaavhtan eatnemen gellievoeteste, klijmajarkelimmiej jïh sjïdtije deadtoven gaavhtan areaalide ibie reeskh baajedh årrodh krööhkestidh jïh leavloem bïejedh saemien dååjrehtimmiebaseereme daajrose reeremisnie areaalijste jïh vierhtijste saemien dajvine åvtese. Mijjieh jarkelimmiem daarpesjibie dovne laakine jïh praksisisnie.
Saemien aalkoeåålmegedaajroe lea jielije, dynamihkeles jïh ellies daajroesysteeme, maam iktemearan orreste jïh pryövoe gosse saemien jielemigujmie jïh reeblemevuekiejgujmie gïehtele. Daate daajroesysteeme lea lïhke vïedteldihkie gïelese jïh aarvojde, jïh mij iemielaakan boelveste boelvese jåarhka barkoevuekiej tjïrrh.
Men saemien aalkoeåålmegedaajroe relevaansem åtna dan guhkiem kultuvre lea jielije, jïh dan guhkiem gåarede daej jielemigujmie jïh kulturelle praksisigujmie gïehtelidh, mejtie lea vïedteldihkie båatsose, jåartabårran, vijremasse, göölemasse jallh reeblemasse. Eatnemelatjkoe tjïelkelaakan vuesehte jis edtja ulmide jaksedh vielie vaarjelimmien bïjre eatnemen gellievoeteste, dellie eevre daerpies aalkoeåålmegedaajroem seahkaridh, dokumenteeredh jïh vaarjelidh.
Jalhts 15 jaepieh vaaseme Eatnemegellievoetelaaken krïevenassine vihkelesvoeten bïjre dååjrehtimmiebaseereme daajroste sjæjsjalimmine åtnoen jïh vaarjelimmien bïjre eatnamistie, saemien aalkoeåålmegedaajroe annje joekoen vaenie meatan vaaltasåvva sjæjsjalimmine.
Saemiedigkieraerie dan åvteste meala jarkelimmieh leah daerpies dovne njoelkedassine jïh praksisisnie, jis saemien aalkoeåålmegedaajroe edtja maehtedh vihties aarvojne årrodh åvtese. Reerenasse byöroe daelie maehtedh vuejnedh man vihkele lea dam daajroem nuhtedh mij joe gååvnese goh akte aevhkie vaarjelimmesne eatnemegellievoeteste jïh goh faamoe eatnemeaehpesne.
Dan åvteste reerenasse byöroe sjïehteladtedh saemien seabradahken, saemien organisasjovni jïh daajroeguedtiji barkoefaamoem nænnoestidh saemien aalkoeåålmegedaajroem vaarjelidh, dokumenteeredh jïh dan bïjre bievnedh, juktie maehtedh jåerhkedh meatan årrodh sjæjsjalimmieprosessine åtnoen jïh vaarjelimmien bïjre areaalijste jïh vierhtijste sijjen daajrojne maereleslaakan.
Bielelen meatan utnedh dah gïeh daajrojde guedtieh ij maehtieh ellieslaakan nuhtedh, jallh elliesvoetem, ektiedimmide jïh aarvojde guarkedh, mah leah vïedteldihkie åtnose eatnamistie.
Saemiedigkie lea aarebi vuartoeh gïetedamme nasjonaale sjïehtesjæmman Eatnemelatjkoste jïh vaarjelimmien bïjre eatnemegellievoeteste, jïh gellie raeriestimmiejgujmie båateme mah maehtieh viehkiehtidh eatnemeaehpiem loetedh mesnie libie daelie. Jarngesne lea daerpiesvoete aalkoeåålmegedaajroem vielie nuhtjedh areaale- jïh byjresereeremisnie, naakede maam Saemiedigkien stoerretjåanghkoe edtja jïjtse aamhtesisnie vielie digkiedidh ruffien.